MAMURATÜLAZİZ VİLAYETİNDE ERMENİ İSYANLARI (1895)
(ARMENIAN UPRISINGS IN MAMURATULAZIZ PROVINCE (1895) )

Yazar : Erdinç GÜLCÜ    
Türü :
Baskı Yılı : 2018
Sayı : 7/2
Sayfa : 1349-1379
212    2674


Abstract
1877-78 Osmanlı-Rus Harbi, Türk-Ermeni ilişkilerinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Savaş sonunda toplanan Berlin Kongresi’nden bağımsızlık veya en azından özerklik elde etmeyi bekleyen Ermeniler, yapılan barış antlaşmasından umduklarını bulamadılar. Bununla beraber antlaşmada, Ermenilerin yoğunlukta yaşadıkları yerlerde Osmanlı yönetiminin ıslahatlar yapması maddesinin yer alması, onların antlaşma sonrası için bir beklenti içerisine girmelerine yol açtı. Osmanlı yönetimi yapacağı ıslahatları, içinde bulunduğu şartları göz önünde bulundurarak zamana yaymaya çalışması, Ermenilerin harekete geçmelerine bir bahane oluşturdu. İsyan için hazırlıklara başlayan Ermeniler, ilk aşamada örgütlenme ve silahlanmaya hız verdiler. 1890 yılına kadar hazırlıklarını tamamlayarak eylem aşamasına geçtiler. 1894 yılına kadar çıkardıkları çeşitli hadiselerle kendilerini göstermeye çalışan Ermeniler, ilk isyanlarını bu yıl içerisinde Sason’da gerçekleştirdiler. Bu isyan hareketi, Anadolu’da birbirini takip eden yeni isyanların meydana gelmesine kaynaklık etti. Ermeni isyanları, 1895 yılında zirveye ulaşarak Anadolu’nun birçok yerinde görüldü. 1895 yılında meydana gelen isyanlar arasında Mamuratülaziz vilayetinde yaşanan dört isyanda yer almaktadır. Vilayet dâhilinde sırası ile Eğin (15 Eylül), Malatya (4 Kasım), Harput (7 Kasım), Arapkir (9 Kasım) isyanları meydana gelmiştir. Bu çalışmamızda, Mamuratülaziz vilayeti dâhilinde meydana gelen bu dört isyanın oluşum safhaları, isyanlara karşı devletin almaya çalıştığı tedbirler, içte ve dışta olan yansımaları ile halk üzerindeki etkileri ele alınmıştır.

Keywords
Ermeni isyanları, Mamuratülaziz vilayeti, Harput, Malatya, Arapkir, Eğin.

Özet
1877-1878 The Ottoman-Russian War was an important turning point in Turkish-Armenian relations. The Armenians who were expecting independence or at least some sort of autonomy in the Congress of Berlin at the end of the war were disappointed with the peace treaty. Nevertheless, the fact that there was an article in the treaty which stated that the Ottoman Empire would make reforms in the territories where Armenians lived led them to have an expectation for the post-treaty period. By considering the conditions in which Ottoman Empire was, the government's efforts to extend the reforms over a period of time constituted an excuse for the Armenians to take action. The Armenians, who started preparations for an uprising, accelerated their organization and armament in the first phase. They completed their preparations by 1890 and moved to the action phase. The Armenians, who tried to show themselves through various incidents until 1894, made their first uprising in Sason in the same year. This uprising movement caused a series of successive new uprisings throughout the Anatolia. By reaching the peak in 1895, the Armenian uprisings were seen in many parts of the Anatolia. Among the 1895 uprisings there were four uprisings in Mamuratulaziz province. Respectively Eghin (15 September), Malatia (4 November), Harpoot (7 November), Arapkir (9 November) uprisings occurred within the borders of Mamuratulaziz province. In this study, the formation phases of these four uprisings occurred in Mamuratulaziz province, the measures taken against those by the government, their reflections in and out of the country, and its effects on the people are addressed.

Anahtar Kelimeler
Armenian uprisings, Mamuratulaziz province, Harpoot, Malatia, Arapkir, Egin.