Yazar	: Adem MASATTAŞ
Türü	:
Baskı Yılı	: 2020
Sayı	: 9/4
Sayfa	: 1348-1358
245    1185

Abstract
XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut tarafından bir sözlük hazırlamak maksadıyla kaleme alınan Dîvânu Lugâti’t-Türk, açıkladığı madde başı kelimeler ile doğrudan ya da dolaylı olarak Türk tarihi, coğrafyası ve kültürüne dair çeşitli konulara temas etmiştir. Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün bahsi geçen şekilde münasebet kurup, muhatap aldığı konulardan biri de halk hekimliğidir. Çeşitli isimler ile adlandırılan halk hekimliği insanların koruma, korunma ve tedavi etme kaygılarının bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve kendine has bazı sağaltma metotları geliştirmiştir. Halk hekimliğinin tedavi yöntemleri, büyüsel ve rasyonel nitelikteki işlem ve uygulamalar etrafında şekillenmektedir. İhtiva ettiği malzeme itibariyle ansiklopedik bir sözlük olan Dîvânu Lugâti’t-Türk tıbbi terminoloji bakımından zengin bir birikime, ciddi bir kavram dünyasına sahiptir. Ancak bunlar arasında yer alan tedavi yöntemleri, nitelik bakımından başlı başına özel bir dikkati ve sınıflamayı gerekli kılar. Söz konusu gereklilik bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu araştırmada, “Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün ihtiva ettiği halk hekimliği tedavi yöntemlerinden hangileri büyüsel ve rasyonel niteliktedir?” sorusunun cevabı aranmaktadır.

Keywords
Dîvânu Lugâti’t-Türk, halk hekimliği, tedavi, büyüsel tedaviler, rasyonel tedaviler.

Özet
In the 11th century, Diwan Lugat at-Turk, written with the intention of preparing a dictionary by Mahmut al-Kashgari, has directly or indirectly touched upon various topics related to Turkish history, geography and culture with the headwords İt explained. One of the subjects that Diwan Lugat at-Turk contacted and addressed in the way mentioned is the folk medicine. Folk medicine, which is called by various names, has emerged as a result of the concerns of protection, prevention and treatment of people and has developed some specific healing methods. Treatment methods of folk medicine are shaped around magical and rational processes and practices. Diwan Lugat at-Turk, an encyclopedic dictionary for its content, has a serious accumulation of medical terminology and a serious concept world. However, the treatment methods among them, in terms of quality, require a special attention and classification. This requirement constitudies the starting point of this work. Accordingly in this study, the answer to question “Which of treatment methods of folk medicine in Diwan Lugat at-Turk are magical and rational?” is sought.

Anahtar Kelimeler
Diwan Lugat at-Turk, folk medicine, treatment, magical treatments, rational treatments.