A STUDY ON THE VARIED USE OF ADVERBIAL PARTICIPLE “İKEN” IN THE DIALECTS OF WESTERN THRACE – XANTHI AND KOMOTINI
Abstract
Türkçede zarf-fiil eklerinin eski dönemlerden beri kalıplaştığı ve yapım eki gibi kullanıldığı bilinmektedir. Bu eklerin kural dışı olarak durum ekleriyle kalıplaştıkları da görülen bir ses özelliğidir. Ek fiilin zarf-fiil şekli olarak çekimli fiiller ve isim soylu kelimelerden geçici zarflar oluşturan iken, diğer zarf-fiil eklerinden farklı olarak, doğrudan fiil tabanları üzerinde kullanılamamakta ancak ek-fiil (i-) yardımıyla çekimli fiiller ve isim soylu sözcüklere eklenerek şekil ve kullanım bakımından özel bir durum arz etmektedir. Türkiye Türkçesi yazı dilinde, başta geniş zaman [(-A/-I)r, -mAz)] olmak üzere, çeşitli zaman eklerine (-mIş, -yor, -AcAk) ve bazı isimlere (i-/y)ken biçimiyle eklenerek ünlü uyumu dışında kalan bu özel zarf-fiil eki, ağızlarda -kan/-ken biçimiyle uyuma girmiştir. Bu çalışmada kökeni ve kullanım alanına ilişkin çok çeşitli fikirlerin öne sürüldüğü iken zarf-fiil ekinin İskeçe ve Gümülcine ağızlarındaki durumu ele alınacaktır. Bölgede ek-fiilin zarf-fiili olan iken şeklinin pek çok allomorfu vardır. Bölge ağızlarında kullanılan bu zarf-fiil ekinin varyantları, aynı zamanda ölçünlü dil ve Anadolu ve Trakya ağızlarının geneliyle karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Hem yapısal hem de anlamsal olarak farklı kullanımları ihtiva eden bu yapılar bölge ağızlarının zenginliği hakkında ipuçları vermesi açısından önemlidir.
Keywords
Türkçe, Zarf-fiil, Ağız, İskeçe ve Gümülcine.