KAZAK TÜRKÇESİNDE KULLANILAN -(U)w MASTARI VE İŞLEVLERİ
(THE -(U)w INFINITIVE USED IN KAZAKH TURKISH AND ITS FUNCTIONS )

Yazar : Gülşah KADEM    
Türü :
Baskı Yılı : 2025
Sayı : 14/1
Sayfa : 137-149
    


Abstract

Eylemlere eklenerek soyut adlar yapan, onları adlaştırıp cümlede çeşitli görevler yükleyen, denetleme yapılarında kullanılan mastar ekleri pek çok çalışmada anlamsal veya söz dizimsel açıdan ele alınmıştır. Anlamsal yaklaşımda, mastarların kalıcı ad yapma özelliğine değinilirken söz dizimsel
yaklaşımda ise denetleme eylemlerinin Türkçede mastar ekli tamlayıcılara ihtiyaç duymasından ve bunun neticesi olarak mastar ekli yan cümlenin ana cümleye bulunduğu eşgönderim ilişkisinden bahsedilir. Kıpçak grubu Türk lehçelerinde işlek olarak kullanılan -(U)w mastarının oldukça geniş bir yelpazede görev alanı bulunduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada Kıpçak grubu Türk lehçelerinden biri olan Kazak Türkçesinde -(U)w mastarının bağlam içerisinde nasıl kullanıldığı, cümle içindeki işlevleri ve sahip olduğu anlamlar Türkiye Türkçesindeki mastar ekleri ile karşılaştırmalı olarak analiz edilecektir. -(U)w mastarının cümle içerisindeki konumu, durum ve iyelik ekleriyle uyumu, cümleye kattığı anlamları, hangi eylemlerle bir araya geldiği yani cümledeki diğer dilbilgisel ve sözlüksel unsurlarla nasıl etkileşime girdiği kapsamlı bir şekilde analiz edilecektir.



Keywords

Kazak Türkçesi, Mastarlar, -(U)w mastarı, denetleme.



Özet

 

Infinitive suffixes, which attach to verbs to create abstract nouns, nominalize them, and assign various roles within sentences, have been addressed in numerous works from both semantic and syntactic perspectives. In the semantic approach, while addressing the characteristic of infinitives as permanent nominalizers, the syntactic approach discusses the necessity of supervisory actions for infinitive-embedded complements in Turkish and, as a result, the co-reference relationship between the infinitive-embedded subordinate clause and the main clause. This study aims to analyze how the - (U)w infinitive is used in context in Kazakh comparing its functions. The position of the -(U)w infinitive within sentences, its harmony with case and possessive suffixes, the meanings it contributes to sentences, and the verbs it combines with—including how it interacts with other grammatical and lexical elements in the sentences-will be analyzed comprehensively in this work.



Anahtar Kelimeler

Kazakh Turkish, Infinitives, -(U)w suffix, control.