Özet
KAZAKİSTAN’DAKİ ORTAOKUL ANA DİLİ DERS KİTAPLARINDA YER ALAN KÖKTÜRKÇE UNSURLAR
Köktürk Yazıtları; içerisinde tarihî, siyasi, idari, sosyal, kültürel, ekonomik, sanatsal vb. pek çok alanla ilgili bilgiler barındırmasıyla günümüzde de güncelliğini korumaktadır. Üzerine her geçen gün yeni ve farklı araştırmaların yapılmasıyla tarihimize, dilimize, kültürümüze ve benliğimize ışık tutmaya devam etmektedir. Köktürk Yazıtları’nın her alanda bu denli önemli olması onun doğru bir şekilde öğrenilmesi ve sonraki kuşaklara doğru olarak öğretilmesi hususunu ortaya çıkarmaktadır. Bu öğretim hususu, eğitim sistemi içerisindeki müfredat programları, ders kitapları ve materyalleri aracılığıyla daha düzenli ve sistemli bir şekilde yapılmakta ve toplumların geçmişleri ve gelecekleri arasında doğru köprüler kurulmasını sağlayarak istenilen başarıyı arttırmaktadır.
Çarlık Rusya’sı ve Sovyetler Birliği dönemlerinde yaşanılan tüm baskıcı politikalara karşı öz benliğini ve kültürünü kaybetmeyen Kazakistan, bağımsızlığını aldıktan sonra her alanda olduğu gibi eğitim alanında da çok önemli çalışmalar yapmış ve özellikle ana dili öğretiminde ciddi ilerlemeler kat etmiştir. Bu konuda yapılanlardan biri de ortaokul ana dili ders kitaplarında tüm Türk Dünyası için önem teşkil eden Köktürk Yazıtları’ndan bilgilerin yer alması olmuştur. Bu bilgiler bazen anlatılan konuların içerisinde yer almış, bazen de bu konulara ilave olarak ek bir başlık altında Köktürkçe ve Kazak Türkçesi karşılıklarına yer verilmesiyle yapılmıştır. Kazakistan, ana dili öğretiminde yapmış olduğu bu uygulamayla Köktürk (Orhun) Yazıtları’nın ve içerisinde yer alan bilgilerin kendileri için ne kadar önemli olduğunu bizlere göstermiştir.
Çalışmada, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı içerisinde kullanılan Kazakistan Cumhuriyeti ortaokul ana dili ders kitaplarındaki Köktürkçe unsurlar; ses, şekil, cümle ve anlam bilgisi açılarından örnekleriyle beraber tespit edilmiş, istatistiksel bilgiler ortaya konulmuş ve görsel ögelere yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kazak Türkçesi, Köktürk Yazıtları, eğitim, ana dili öğretimi, ortaokul ders kitapları.