Özet
TARAMA SÖZLÜĞÜ’NDE TÜRKÇE DİNÎ TERİMLER
Yeni benimsenmiş dinlerin Türkçede yol açtığı değişiklikler önemli bir yer tutmaktadır. Bunlar, yeni kelime ve terimleri Türkçeye dâhil ederken dilin bünyesinde bulunan bazı kelimelerin de önce kullanım sahasının daralmasına daha sonra da kullanımdan düşmesine neden olur. Böylelikle Türkçe bazı kelimeler inancın etkisiyle ölü kelimeler tanımına dâhil edilir.
Önce yeni inanca ait kelimelere Türkçe karşılıklar bulunur. Zamanla yeni benimsenen dinin sunduğu kelime ve tanımlar ağır basar. Dinî terimlere Türkçe kelimeler bulmak Uygur ve Karahanlı Dönemlerinde daha yoğunken sonraki dönemlerde bu durum etkisini kaybetmiştir. Dinî terminoloji sonraki yüzyıllarda dile olan hâkimiyetini hissettirse de Eski Oğuz Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinde Türkçe dinî terimler kullanılmaya devam etmiştir. Çalışmamızda kaynak aldığımız Tarama Sözlüğü, 13-19. yüzyılları arasında yazılmış eserlerin taranmasıyla oluşturulmuştur. Sözlükteki tanıklarda dinî terimlerin Türkçe karşılıklarının çokluğu dikkat çekecek ölçüdedir. Dinî kelime ve terimlerin Türkçe karşılıkları belirlenip örnekleriyle birlikte çalışmamıza alındı. Çalışmanın yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar bulunmasına dair yapılacak art zamanlı incelemelere katkı sağlayacağı düşüncesindeyiz.
Anahtar Kelimeler
Dinî terimler, Tarama Sözlüğü, Türkçe karşılık, inanç, Eski Oğuz Türkçesi.