Özet
CODEX CUMANICUS’TA BULUNAN MENTAL FİİLLERİN GÜNÜMÜZ ANADOLU AĞIZLARINDAKİ KULLANIMLARI ÜZERİNE
Dil ile onu yazılı ve sözlü olarak kullanan toplumun hayatı ve düşünce sistemi arasında doğrudan bir ilişki olduğu bilinen bir gerçektir. Milletlerin sosyal hayatı ve düşünce sistemi birbiriyle paralel olarak ilerleyen iki kavram olarak görünmektedir. Dil ve zihnin ilişkisinden yola çıkarak, kelimelerin beyinde oluşumu araştırmacılar tarafından incelenmiştir. Dilin mental süreci farklı aşamalardan meydana gelmektedir. Bu sürecin ilk aşaması algılamadır. İnsan çevresindeki olayları duyularıyla algılayarak beyne gönderir. İkinci aşamada ise alınan bilgiler ile beyinde olan bilgiler anlamlandırmayı ve yorumlamayı gerçekleştirir. Son olarak, birey bu bilgilerden hareketle kendi düşüncelerini ve duygularını dile aktarır. Bu süreç zihin ve dil arasındaki doğrudan ilişkiyi çok açık bir şekilde göstermektedir. Türkçenin dönemsel kullanımlarının günümüzde ne şekilde yaşadığı dilbilimciler tarafından her zaman merak konusu olmuştur. Yapılan bu çalışmayla Codex Cumanicus isimli eserden hareketle hem Türkçenin önemli bir sahası olan Kuman-Kıpçak sahasında kullanılan mental fiiller ortaya çıkarılmış hem de bu dönem Türkçesinde kullanılan mental fiillerin günümüz Anadolu ağızlarındaki durumu tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Mental fiil, Codex Cumanicus, Anadolu ağızları, Kuman-Kıpçak sahası, dil ve zihin.