Özet
BUDİST ÇEVREYE AİT ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DÖNEMİ ESERLERİNDE GEÇEN “YUÇUL BODUN” KAVRAM İŞARETİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Dil, kültürel etkileşimin odağında yer alan ve en temel işlevlerinden birisi olan iletişimsel araç olma niteliğini etkin kullanan bir olgudur. Öyle ki dili kullanan birey, onunla en temel ihtiyaçlarını kendi amaçları doğrultusunda gerçekleştirmektedir. Dil ise bu etkileşimden din, siyaset, hukuk, ticaret, edebiyat gibi değişik disiplinler ve alanlar boyutunda etkilenmekte ve aynı zamanda onları da etkilemektedir. Türkçe de tarihsel dönemleri itibariyle bahsedilen bu etkileşimi yoğun olarak Eski Uygur Türkçesi döneminde yaşamıştır. Bu bağlamda Budist çevreye ait Eski Uygur Türkçesi dönemi eserleri de dönemin ilişki kurulan milletleriyle kültürel, siyasi ve ekonomik etkileşim gereği metin bağlamında ağırlıklı olarak din terminolojisine ait birçok kavram, kavram işareti, sözcük ve terimi barındırmaktadır. Yoğun olarak birçok terim, kavram ve kavram işaretini barındıran metinler Türkçenin işaretlediği birçok kavram işaretinin de anlam değerini cümle bağlamında etkilemekte ve bu durum zaman zaman anlam bakımından problem oluşturmaktadır. Oluşan bu problem durumu da doğal olarak eserin Türkiye Türkçesine doğru bir biçimde çevrimini etkilemektedir. yuçul kavram işareti de geçtiği eserlerde bu türden bir problem oluşturmuş ve eserlerin yazarları tarafından bu kavram işaretinin anlam değerine temkinli yaklaşılmıştır.
Çalışmada kavram işaretinin geçtiği eserlerdeki anlam değeri kavram işaretinin kökeninden hareketle yeniden değerlendirilecek ve doğru olduğu düşünülen anlam değeri önerilecektir.
Anahtar Kelimeler
Dil, Eski Uygur Türkçesi, din terminolojisi, yuçul.