Özet
DENEMELERDE TUTARLILIK İLİŞKİLERİ
Denemeler, yazarların deneyimlerini ve fikirlerini eleştirel bir biçimde, nesnellik ve gerçeklik gibi özelliklere bağlı kalmadan özgürce aktardığı türlerdir. Bu özelliklerin yanı sıra denemeler, dilsel ve biçimsel özellikleri açısından da diğer metin türlerinden farklılık göstermekte ve alanyazında farklı bakış açılarıyla ele alınmış ve birbirinden farklı metin türleri altında sınıflandırılmaktadır. Bu nedenle de tartışmalı bir tür olarak değerlendirilmektedir.
Denemelerde metin yapısının betimlenmesi, anlamsal-mantıksal ilişkilerin ortaya çıkarılması önem taşımaktadır. Bu amaçla çalışmada denemelerde bağlantılılığı sağlayan tutarlılık ilişkileri incelenmiştir. Yapı Kredi Yayınları Kitap-lık dergisinde yer alan 25 deneme Kehler (2002) tarafından geliştirilen tutarlılık ölçütleri aracılığıyla çözümlenmiştir. Veri tabanını oluşturan denemelerin ne türden tutarlılık ilişkileri ile kurgulandığı ve bu ilişkilerin dağılım farkları incelenmiştir. Denemelerde tutarlılık ilişkilerinin tamamının kullanıldığı ve tutarlılığın en çok nedensel ilişkiler aracılığıyla gerçekleştiği sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Tutarlılık, deneme, benzerlik, neden-etki, bitişiklik.