Tespih, gündelik yaşamımızda dinî ve sosyal bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. İlk başta Allah’ı zikretmek amacıyla kullandığımız tespihler, son dönemlerde sosyal bir aksesuar formuna dönüşerek Türk kültüründeki yerini almıştır. Tespihin avcılıkta uğur getirme, savaşta güç kazandırma, hastalıklarda iyileştiricilik, nazar, büyü, gibi etmenlerden koruma gibi görevler üstlendiğini ve Bizans, Roma, Urartu gibi birçok uygarlıkta kullanıldığını görmekteyiz. Sosyal yaşantımızda izlerini gördüğümüz tespihe dil ve edebiyatımızda da rastlamak mümkündür. Türkiye Türkçesinde tespih kullanımına dair “tespih çek-” ve “tespih salla-” olmak üzere iki temel ifade mevcuttur. Bununla birlikte Türkiye Türkçesinde tespih, yapımından kullanımına kadar kendine ait bir kavram alanı oluşturmuş bir sözcüktür. Türkçenin zengin söz varlığı karşısında bu iki temel ifade, Kars’ta farklı şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bunlara ek olarak, farklı zamanlarda farklı kişilerden derlediğimiz tespihin farklı kullanımlarına dil açısından yaklaşmaya çalışıp anlamlandırma denemeleri yapmaya ve bu anlamlandırma denemelerine ek olarak, derlenen ifadelerdeki söyleyiş özelliklerine dayalı ses ve şekil bilgisi farklılıklarını da göstermeye çalışacağız.
Tespih, tespih çekmek, tespih sallamak, Türkçe, Kars ağzı.