Çağatay Türkçesine ait halk anlatılarını derleme faaliyetleri 19. yüzyılın ikinci yarısına, Rusların Orta Asya’yı işgal etmesinden sonraki döneme denk gelmektedir. Farklı alanlarda gerçekleştirilen bu derlemelerin içeriği çok çeşitli olup halk edebiyatı ürünlerinin pek çoğunu kapsamaktadır. Bunların arasında Doğu bilimcilerin en çok dikkatini çeken halk ürünü atasözleridir. Bölgedeki atasözleri örneklerini ilk kayda geçiren kişi Arminius
Vámbéry’dir. Vámbéry derlediği örneklere 1867’de yayımladığı Ćagataische Sprachstudien eserinde yer vermiştir. Vámbéry’nin derleme örnekleri dönemin diğer araştırmacılarına esin kaynağı olmuştur ve bu araştırmacılardan biri de Rus Doğu bilimcisi Nikolay Petroviç Ostroumov’dur. Bu çalışmanın konusunu Ostroumov’un 1880’li yıllarda Türkistan’da derlediği ve ilk kısmını 1888 yılında Poslovitsı tuzemnago naseleniya Turkestanskago kraya (Türkistan bölgesi yerel halkının atasözleri) adıyla, ikincisini 1891 senesinde Poslovitsı i pogovorki tuzemnago naseleniya Turkestanskago kraya (Türkistan bölgesi yerel halkının atasözleri ve deyimleri) adı altında Taşkent’te yayımladığı Çağatay Türkçesi atasözleri oluşturmaktadır. Birbirinin devamı niteliğinde olan bu iki eser, atasözleri konusunda ilk derlemelerden olması ve örneklerinin Çağatay Türkçesinin sonlarına doğru kayda geçirilmesi bakımından önem arz etmektedir. Aynı zamanda, atasözü örnekleri, 19. yüzyıl Çağatay Türkçesinin ses ve şekil
özellikleri, kelime dağarcığı ve diyalektoloji gibi yönleriyle incelenmesine yönelik önemli veriler sunmaktadır. Ostroumov, derlemesinde atasözlerinin hem Rusça çevirisini hem de Arap harfli metnini bir araya getirmiştir. Derlemenin Türkiye’de tanıtılmasını amaçlayan bu çalışmada Arap harfli metnin transkripsiyonu yapılmış, metinde geçen kimi sözcüklerle ilgili bilgiler verilmiş ve atasözleri genel itibarıyla değerlendirilmiştir.
Türkistan, Çağatay Türkçesi, Ostroumov, atasözleri, derleme.