AZERBAYCAN TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA GÖRÜLEN İKİLEMELERİN SÖZCÜK TÜRÜ / YAPI VE ANLAM BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
(AN EVALUATION OF THE WORD TYPE / STRUCTURE AND MEANING OF REDUPLICATIONS OBSERVED IN THE DIALECTS OF AZERBAIJAN TURKISH
)
|
Author
|
:
Veysel İbrahim KARACA
Süleyman Kaan YALÇIN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2016
|
|
Number |
:
5/4
|
|
Page |
:
1651-1675
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.1740
|
Özet
Bir dilin söz varlığı o dilde yer alan sözcüklerle beraber atasözleri, deyimler, ikilemeler, kalıp sözler ve çeşitli anlatım kalıplarını da içermektedir. Söz varlığı içerisinde yer alan ikilemeler bulunduğu dilin anlatım gücünü zenginleştiren önemli unsurlardandır.
Türkçe dünyadaki diller arasında ikilemeler bakımından en zengin dillerden biridir. Türkçe en eski yazılı metinlerinden itibaren lehçelerinde ve ağızlarında çok sayıda ikileme örneğine rastlanan nadir dillerden biridir.
Bu çalışmada Azerbaycan Türkçesinin ağızlarında yer alan ve yazı dilinin dışında kullanımı görülen ikilemeler ele alınacaktır. Azerbaycan Türkçesi ağızlarıyla ilgili olarak hazırlanmış olan iki ciltlik Azerbaycan Dialektoloji Lüğeti esas alınarak yapılan incelemede bu sözlükten alınan onlarca ikileme örneği Ayın-Şayın, Bėytin-Bėytin, Buruz-Buruz, Dirėt-Dirėt, Elefsın-Bılafsın, Hendir-Hamar, Kıtıl-Kıtıl, Lapdan-Lapa, Pay-Ruş, Pese-Püse, Şüley-Şüley, Tırış-Fırış, Üçem-Üçem, Yallı-Yapallı, Zidin-Zidin; hem sözcük türü ve yapısı bakımından hem de anlam bakımından değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
İkileme, Azerbaycan Türkçesi ağızları, sözcük türü, yapı ve anlam.
Abstract
The vocabulary of a language includes the proverbs, idioms, reduplications, model words and various expressive structures beside the other words in that language. The reduplications found in vocabulary are significant elements of the language of which it is a part.
Turkish is one of the richest languages among world languages in terms of reduplications. Turkish is a unique language for including many reduplications in its dialects and subdialects since the time of its earliest written texts.
In this study, the reduplications that exist in the subdialects of Azerbaijan Turkish and the ones that are observed out of written language will be examined. Based on the two volume-book of Azerbaycan Dialektoloji Lüğeti that is about the subdialects of Azerbaijan Turkish, tens of reduplication examples taken from that dictionary such as Ayın-Şayın, Bėytin-Bėytin, Buruz-Buruz, Dirėt-Dirėt, Elefsın-Bılafsın, Hendir-Hamar, Kıtıl-Kıtıl, Lapdan-Lapa, Pay-Ruş, Pese-Püse, Şüley-Şüley, Tırış-Fırış, Üçem-Üçem, Yallı-Yapallı, Zidin-Zidin will be evaluated in terms of both word type and word structure.
Keywords
Reduplication, subdialects of Azerbaijan Turkish, word type, structure and meaning.