TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE OLASI SÖZLÜKSEL BOŞLUKLAR İÇİN BİR TELAFİ YÖNTEMİ: GERİ OLUŞUM
(A COMPENSATION METHOD FOR POSSIBLE LEXICAL GAPS IN TURKEY TURKISH: BACK-FORMATION
)
|
Author
|
:
Erdoğan BOZ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2016
|
|
Number |
:
5/4
|
|
Page |
:
1694-1702
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.1763
|
Özet
Bauer (1983: 201-239), İngilizcenin “söz yapım” word formation yollarını; compounding “birleştirme”, neo-classical compoudns, “yeni-klasik birleşikler”, prefixation “önekle türetme”, suffixation “sonekle türetme”, conversion “dönüşme”, back-formation “geri oluşum”, unpredictable formations “öngörülemez oluşum” clipping “kırpma”, blends “karışımlar”, acronyms “kısaltmalar”, word manufacture “sözcük üretimi” mixed formaitons “karışık oluşumlar” olarak belirler. Türkçede ise sözcük yapımının birçok yöntemi vardır. Bunların sayısı ve terim karşılığı araştırmacılara göre (Uzun 2006, Akalın 2014, Sarı 2015) değişmekle birlikte genel olarak şöyle sıralanabilir: türetme, kırpma, eksiltme, karma, başharfleştirme, geri oluşum, işlev değişimi, genelleme, ikileme, birleştirme, kopyalama, yansıma, uydurma, eşleştirme, ödünçleme, derleme, tarama, titremleme, yerlileştirme. Burada sıralanan yöntemlerin bir kısmının gerçekten sözcük yapım yöntemi olup olmadığı tartışmaya açıktır. Ancak burada bu tartışmaya girilmemiştir.
Eklemeli bir dil olan Türkçenin, sözcük yapımında kullandığı en geçerli yöntem türetme (eklenme)dir. Bununla birlikte yukarıda sıralamaya çalıştığımız yöntemler de belirli sıklıkta söz yapımında kullanılmaktadır. Bu yazıda, Batı dillerinde sıklıkla kullanılan ancak Türkçede -mevcut bilgimize göre- çok daha az kullanılmış bir yöntem olan “geri oluşum” back formation’ üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Geri oluşum, sözlüksel boşluk, söz yapımı, biçimbilgisi, sözlük.
Abstract
Bauer (1983: 201-239) determines the word formation methods for English as compounding, neo-classical compounds, prefixation, suffixation, conversion, back-formation, unpredictable formations, clipping, blends, acronyms, word manufacture, mixed formations. Though in Turkish there are many methods for word formation. While the number and term equivalents of these methods change according to researchers (Uzun 2006, Akalın 2014, Sarı 2015), they can be said as derivation, clipping, ellipsis, mixing, initialisation, back-formation, transmutation, generalisation, reduplication, combination, copying, onomatopoeia, improvisation, matching, borrowing, compilation, scanning, intonation, nativization. Whether some of these methods are really word formation method or not can be discussed but it isn’t the topic of our study.
The prevailing word formation method of an agglutinative language Turkish is derivation (addition). Thus the methods below are being used for word formation at times. In this paper, we will dwell on back-formation that is used frequently in western languages but used far less in Turkish according to our knowledge.
Keywords
Back-formation, lexical gap, word formation, morphology, dictionary.