Belâgat Kitaplarında Mürâ’ât-I Nazîr’in (Tenâsüb) Tarif ve Tasnifi
(Description and Classification of Muraat-ı Nazır (Tenasüb) in Eloquence Books
)
|
Author
|
:
Muhittin ELİAÇIK
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2013
|
|
Number |
:
2/4
|
|
Page |
:
198-205
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.233
|
Özet
Belâgat kitaplarında me’ânî, beyân ve bedî’ olarak üç bölüm bulunmakta ve edebî sanatların bir kısmı beyân, büyük bir kısmı da bedî’ bölümünde ele alınıp açıklanmaktadır. Bedî’ bölümünde edebî sanatlar manevî ve lafzî olarak iki grupta ele alınmış ve manevî sanatlar arasında mürâ’ât-ı nazîr başta gelen sanatlardan olmuştur. Bu sanat, klasik edebiyatımızda daha ziyade tenâsüb adıyla bilinmekte ise de, bazen mürâ’ât-ı nazîr ile tenâsübün farklı iki sanat gibi algılanmasına yol açacak tasniflere rastlanabilmektedir. Muhtelif belâgat kitaplarında bu sanatın tek bir ad altında ele alınmadığı ve kiminde mürâ’ât-ı nazîr, kiminde de tenâsüb başlığı altında verildiği görülmektedir. Ayrıca, teşâbüh-i atrâf ve îhâm-ı tenâsüb gibi alt sanatların da genellikle bu sanatın içinde alt başlık olarak anlatıldığı müşahede edilmektedir. Bu sanat tevfîk, telfîk, i’tilâf, cem’iyet gibi adlarla da anılmıştır. Bir beyitteki benzeşen kelimelerin tenâsüb mü, yoksa mürâ’ât-ı nazîr mi olarak niteleneceği önemli görülmeyerek rastgele bir tercihin ortaya konulduğu da görülmektedir. Bu ise, adeta iki farklı sanat varmış gibi bir yanılgıya sebep olabilmektedir. Dolayısıyla bu sanatın tarif ve tasnifi belâgat kitaplarında incelenerek bir mukayeseye imkan vermek için tablo hâlinde gösterilmelidir. Bu makalede, seçilen belli başlı belâgat kitapları incelenerek mürâ’ât-ı nazîr ile ilgili tarif ve tasnifler ortaya konulmuş ve bir tablo hâlinde gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Edebî sanat, mürâ’ât-ı nazîr, belâgat kitapları, bedî’, mukayese.
Abstract
In books of rhetoric, me'ânî, beyan and bedi available in three episodes, and literary arts is explained in the beyan and bedi section. Literary arts in chapter of bedi are discussed understanding in two groups as expression and basis; is the art of mürâ’ât-ı nazîr the foremost of arts of meaning. This art, in our classic literature is often known as tenâsüb, sometimes mürâ'ât-i nazir with the tenâsüp is perceived as two different art would lead to a classification of the observed. This art not addressed under a single name in various books of rhetoric and in others mürâ'ât-i nazir and in others are given under the title of the tenâsüb. In addition, as the arts of teşâbüh-i atraf and iham-ı tenâsüp are often described as the sub-title of this art. This art has been called also as tevfik, telfik, i'tilâf, cemiyet. In a couplet similar words be tenâsüb or mürâ'ât-i nazir, are considered see junk with a random choice. This however, a mistake can cause as almost there two different art. Therefore, the description and classification of this art, from books of eloquence should examining comparative in the table. In this article, describes and classifications on mürâ'ât-i nazir, from selected certain eloquence of books examined are introduced and shown as a table.
Keywords
Literary art, mürâ’ât-ı nazîr, eloquence books, bedî’, comparison.