SALAR TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ ARASINDAKİ YALANCI EŞDEĞER SÖZCÜKLER
(FALSE EQUIVALENCE WORDS BETWEEN SALAR TURKISH AND TURKEY TURKISH
)
|
Author
|
:
Mehmet ÖZEREN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2014
|
|
Number |
:
3/2
|
|
Page |
:
111-127
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.299
|
Özet
Oğuz grubu Türk lehçeleri içerisinde yer alan Salar Türkçesi, Çin’in Çinghai bölgesindeki Hunhua (Salır) çevresinde, Şincian Uygur özerk bölgesinin Gulca şehrinde, Gansu eyaletinde, Lan’çjou ve Pekin’de yaşayan Salar Türkleri tarafından konuşulmaktadır. Salar Türkleri bu bölgelerde Çin, Dungan ve Tibetlilerle iç içe yaşamaktadırlar. Dolayısıyla uzun yıllar bu halklar ile sıkı bir temas içerisinde olmuşlardır. Salar Türkleri günlük hayatta birkaç dil bilseler de kendi aralarında ve aile içerisinde Salar Türkçesini, resmi işlemlerde ise Çinceyi kullanmaktadırlar.
Konuşuldukları coğrafya açısından birbirinden oldukça uzak durumda bulunan Salar Türkçesi ile Türkiye Türkçesi yazı dili arasında anlamca örtüşmeyen ancak aynı yapıya sahip sözcükler bulunmaktadır. Bu sözcükler eş değer gibi görünmelerine rağmen anlamca farklılık arz ettiklerinden yalancı eş değer olarak adlandırılmaktadırlar. Yalancı eş değer sözcükler, tam veya yarı yalancı eş değer olabilmektedir. Yarı yalancı eş değer sözcükler arasında bazı anlamların örtüştüğü bazı anlamların ise örtüşmediği görülür:
ton “elbise” (SSY - 514) – don “giysi; vücudun belden aşağısına giyilen uzun veya kısa iç giysisi, külot” (TT)
uy “ev; yılan yuvası” (SSY - 532) – ev “bir kimsenin veya ailenin içinde yaşadığı yer, konut, hane” (TT)
Tam yalancı eş değer sözcükler arasında ise anlam açısından hiçbir örtüşme bulunmaz:
üçince “mart” (SSY - 538) – üçüncü “üç rakamının sırasını anlatır” (TT)
yoòlan- ~ yohlan- “fakirleş-” (SSY - 363) – yokla-n- “yoklama işine konu ol-; yokla-: dokunarak incele-; bak-, gözden geçir-, kontrol et-” (TT)
Bu çalışmada Oğuz grubu lehçeleri olan Salar Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma yaparken iki lehçe arasında karşılaşılabilecek güçlüklerden biri olan yalancı eş sözcükler, tespit edilerek önce sözcük türlerine göre daha sonra yarı ve tam yalancı eş değerler olarak sınıflandırılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Salar Türkçesi, Türkiye Türkçesi, Yalancı Eş Değer
Abstract
Salar Turkish in Turkish dialects of Ghuzz group is spoken by Salar Turks living in Cinghai region of China, around Hunhua (Salır), in Gulca city of Sincian Uighur autonomous region, in Gansu province, in Lan’çjou and Pekin. Salar Turks live together wtih China, Dungan, and Tibetans in these regions. Therefore, they have been in a close contact with these peoples for long years, Although Salar Turks know several languages in daily life, they use Salar Turkish among themselves and their family and they use Chinese in official transactions.
There are semantic nonoverlapping words having the same structure between written languages of Salar and Turkey Turkish that are quite distant from each other in terms of geography in which they are spoken. Although these words look like equivalence, they are called false equivalance because of their semantic diversity. False equivalence words may be full or half false equivalence. It is seen some semantic overlapping and nonoverlapping words among half false equivalence words:
ton “dress” (SSY - 514) - don “clothes; long or short underclothes worn for the lower part of the body, panties” (TT)
uy “home; snake's nest” (SSY - 532) – ev “a place where a person or family live, house, household” (TT)
There is not semantic overlapping in full false equivalence words.
üçince “march” (SSY - 538) – üçüncü “ tells the order of number three ” (TT)
yoòlan- ~ yohlan- “get poor” (SSY - 363) – yokla-n- “ subject to inspection; yokla- review by touch, review, check” (TT)
In this study, false equivalence words one of the difficulties encountered between two dialects while transferring from Salar Turkish to Turkey Turkish which are from Ghuzz group dialects will be identified and classified firstly according to the parts of speech and then will be classified as full and half false equivalances.
Keywords
Salar Turkish, Turkey Turkish, False Equivalance.