KARAHANLI TÜRKÇESİ YAZI DİLİ HANGİ LEHÇEYE DAYANIYORDU?
(WHICH DIALECT WAS BASED ON QARAKHANID WRITTEN LANGUAGE?
)
|
Author
|
:
Akartürk KARAHAN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2014
|
|
Number |
:
3/2
|
|
Page |
:
13-28
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.301
|
Özet
Eski Türkçe döneminin son halkası olan Karahanlı Türkçesi, X-XIII. yüzyıllarda hüküm süren Karahanlı Devletinin yazı dilidir. Karahanlı Türkçesi, Eski Türk yazı dili geleneğinin devamı olmakla birlikte, Orhun ve Uygur Türkçelerinden bazı noktalarda ayrılmaktadır. Bu farklılığın nedeni coğrafi, dini, kültürel vb. farklılıklardan olabileceği gibi, Karahanlı Türkçesinin şekillenmesinde etkili olan lehçe ya da lehçelerden kaynaklı olabilmektedir.
Bilindiği gibi, yazı dillerinin başlangıcı konuşma diline dayanmaktadır. Çeşitli sebeplerle bir bölgenin ya da bir topluluğun konuşma dili, yazı dilinde tercih edilmektedir. Bu makalede de, Karahanlı Türkçesi yazı dilinin hangi lehçe ya da lehçelerin özelliklerini barındırdığı konusu ele alınacaktır. Bu amaçla, dönemin diliyle ilgili ayrıntılı bilgilerin yer aldığı Kâşgarlı Mahmud’un Divanu Lugati’t-Türk adlı eserindeki verilerden yola çıkılarak “yazı dili hangi lehçeye dayanıyordu?” sorusuna cevap aranacaktır.
Anahtar Kelimeler
Karahanlı Türkçesi, Hakaniyye, yazı dili, tarihsel lehçeler.
Abstract
Qarakhanid Turkic (X-XIII. yy.) which constitutes the last period of Old Turkic is written language of the Qarakhanid State. On the other hand, while maintaining Old Turkic literary language, on the other hand, it has partly developed on a different line since it is included in a new religious-cultural structure. Reason of these differences, as might be geographical, religious, cultural, etc. Also these differences may be originating from dialect or dialects which influential in shaping Qarakhanid Turkic.
As we know, the beginning of written language is referring to spoken language. A variety of reasons, a region or a community spoken language, written language is preferred. A variety of reasons, a region or of a group’s spoken language is preferred written language. In this article will be discussed the subject that written language of Qarakhanid Turkic combines which features of dialect or dialects. For this purpose, will be used in datas that Mahmud Kashgari’s work Divanu Lugati’t-Türk that detailed information on the language in the period. And will be searched to answer the question: "Which dialect was based on written language?".
Keywords
Qarakhanid Turkic, Xaqaniyya, written language, historical dialects.