DÎVÂNÜ LUGÂTİ’T-TÜRK’TE OĞUZCA OLARAK GEÇEN MANDĀR VE MANDĀRLAN- KELİMELERİNİN KÖKENİ ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
(ETYMOLOGY OF MANDAR AND MANDARLAN- WORDS AT DÎVÂNÜ LUGÂTİ’T-TÜRK
)
|
Author
|
:
Galip GÜNER
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2014
|
|
Number |
:
3/2
|
|
Page |
:
54-61
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.311
|
Özet
Dîvânü Lugâti’t-Türk “Türk Lehçelerinin Sözlüğü” anlamındadır ve gerçekten de adına yaraşır bir şekilde XI. yüzyıl Türk dünyasında konuşulan Türk lehçelerinin birçoğu hakkında ses, şekil, söz varlığı ve anlam bilgisi düzeyinde önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Eserin yazıldığı dönem (1072–1077) aynı zamanda Selçukluların da Türk İslam tarihinde zirvede oldukları bir zamandır. Bu bağlamda Oğuz Türkçesi, Dîvân’da Kâşgarlı’nın incelediği Türk lehçeleri içerisinde ilk sıralarda yer almaktadır. Bu makalede Kâşgarlı’nın Dîvânü Lugâti’t-Türk’te Oğuzca olarak zikrettiği mandar ve mandarlanmak kelimelerinin etimolojileri üzerinde durulacak ve bu kelimelerin kökenleri aydınlatılmaya çalışılacaktır. Araştırmacıların kökenini ya açıklayamadığı veya Farsça bir kökle açıklamaya çalıştığı bu kelimelerin etimolojileri üzerinde yeni görüşler ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Dîvânü Lugâti’t-Türk, Selçuklular ve Oğuzca, mandar, etimoloji.
Abstract
As it is known Dîvânü Lugâti’t-Türk means “Compendium of the Turkic Dialects” and in a manner befitting to its name, it contains very important knowledge about the phonology, morphology, lexicology and semantic of the dialects which spoken in Turk’s world at XI. century. When Dîvânü Lugâti’t-Türk was written (1072-1077) The Seljuks are at the top of the Turkic and Islamic history. In this context, Oghuz Turkic takes first place among the Turkic dialects at Dîvânü Lugâti’t-Türk which Kâshgarî examined. In this paper we will examine the etymology of mandar and mandarlan- words which Kâshgarî noted them as Oghuz Turkic. Researchers cannot explain the etymology of this words or some of them want to explain them with Persian data. We do not participate in them and we will reveal new insights about the etymology of these words.
Keywords
Dîvânü Lugâti’t-Türk, Seljuks and Oghuz Turkic, mandar, etymology.