TATAR TÜRKÇESİ AĞIZLARI: ŞİMDİKİ ZAMAN ORTAÇLARI-I
(THE TATAR DIALECT LANGUAGE: THE PRESENT PARTICIPLE FORMS-I
)
|
Author
|
:
Ferit YUSUPOV
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2014
|
|
Number |
:
3/2
|
|
Page |
:
80-102
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.318
|
Özet
Bu biçimler için eskiden beri çok anlamlılık ve çok görevlilik hastır. Temel işlevlerinden sayılan eylem vasıtasıyla ismin özelliğini ve niteliğini belirtme işlevinden başka Tatar ağızlarında kullanılmakta olan birçok ortaç biçimi yüklem vazifelerini de görürler. Onlar birbirlerinden çeşitli derecedeki aktiflikleri, işlevsel olanakları ve yayılış alanları bakımından ayrılırlar. Bu sistemin bazı unsurları bütün şivelerde ve ağızlarda da yer alır. Bu biçimler sistemin çekirdek biçimleridir. Onlar için sınırsız türeme olanakları hastır, yani onlar hem basit, hem de birleşik fiil köklerinden oluşurlar. Yukarıda anılan biçimler gramer bakımından da geniş anlama sahiptirler.
Anahtar Kelimeler
Eylem, Tatar diyalektleri, Orta diyalekt, yayılış alanları, unsurlar, biçim, ağızlar, çekirdek biçimleri, tasnifi özellikleri
Abstract
These forms are characterized by polysemy and multifunctionality that was inherent in them since ancient times. Besides the use for the main function (as a definition (adjective) of noun denoting action attributed to a particular person or object as its feature) many participle forms in the Tatar dialect language serve as a predicate. However, they differ in various degrees of intensity and different opportunities of functional use, as well as the peculiarities of territorial distribution. These forms are distinguished by unlimited possibilities of word formation: they are characterized by the formation of participles from both simple and complex bases.
The abovementioned forms, in contrast to the aforementioned core elements of diasystem, are localized only in some individual dialects and sub-dialects. They are characterized by limited word formation and narrow functional use.
The forms with -ğılık, -gilik; -ğısız, -gisiz; -akay, -ekey, etc. are not core elements of diasystem, however they are elements of particular systems. The forms with ırlık, -irlik; -ırday, -irdey; uçan, -üçen; -ğısız, -gisiz are used in all sub-dialects of the Middle dialect, and forms with -atıgan, -ğılık are represented in all dialects and sub-dialects of Siberian Tatars. At the same time, forms remaining outside of the core part diasystem can serve as classification features of particular dialect systems.
Keywords
Noun, the main function, adjective, attributed to a particular person or object, predicate, various