URMEVÎ’NİN TEZKİRE-İ HAZRET-İ BABA ADLI ESERİNDE HİLYE-İ ŞERÎF BÖLÜMÜ
(IN URMEVÎ’S WORK CALLED “TEZKİRE-İ HAZRET-İ BABA” CHAPTER HİLYE-İ ŞERÎF
)
|
Author
|
:
İsmail YILDIRIM
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2014
|
|
Number |
:
3/4
|
|
Page |
:
75-94
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.361
|
Özet
Divan şiiri geleneğinde Hz. Peygamber’in doğumu, manevî yaşam tarzı, şahsiyeti ve ölümü üzerine birçok eser kaleme alınmıştır. Onun hayatı etrafında meydana getirilen eserler ya müstakil olarak kaleme alınmış ya da yazar meydana getirdiği eserinin bir bölümünü bazı nazım şekilleri altında, Hz. Peygamber’in vasıflarına veya mucizelerine ayırmıştır.
Türklerin İslamiyet’i kabul etmesi, hayatlarının birçok alanında olduğu gibi sanatlarında ve özellikle de edebiyatlarında hem şekil hem de muhteva olarak birçok yeniliği de beraberinde getirmiştir. Edebî bir tür olarak edebiyat tarihinde yerini alan hilye de bu yeniliklerden biridir. İslami edebiyatlarda ilk örneklerinin Arapça kaleme alındığı hilyelerde, Hz. Peygamber’in hâl ve tavırları, mübarek vasıfları ifade edilir. Dolayısıyla, Türk-İslam kültür ve medeniyetinde, Peygamber aşkı diğer türlerin yanı sıra hilye yoluyla da dile getirilmiş; şair ve müellifler onun fiziki vasıflarını ifade eden manzum, mensur veya manzum-mensur karışık metinler kaleme almışlardır. Bu durum, çok zengin muhtevaya sahip ve hepsi birbirinden farklı eserlerin kültür ve edebiyata renklilik, çeşitlilik kazandırmasına vesile olmuştur.
Bu yazıda, hilye türü ve hilyenin Türk edebiyatındaki yeri, tarihî gelişimi ve Türk edebiyatında yazılmış belli başlı hilyeler hakkında bilgi verilecektir. Daha sonra müellifin hayatı ve eserleri bahis konusu edilip, söz konusu hilyelerin şekil ve muhteva özellikleri ve transkribe edilmiş metni verilecektir.
Anahtar Kelimeler
Türk İslâm Edebiyatı, Hilye, Aziz Mahmut Urmevî, Tezkire-i Hazret-i Baba
Abstract
In Dewan poetry, a lot of works were written about birth, moral life style, personality and death of the Prophet Muhammad. The works about His life were written as an independent work or author wrote a chapter of his work about the Prophet Muhammad’s miracles or qualifications in some forms of verse.
That Turkish people embraced Islam brought many reforms both as form and content in many fields of their lives like their arts and especially their literature. Hilye is one of these revolutions that took its place as a literary genre in the literature history. The Prophet Muhammed’s behaviours, attitudes and His mubarak features are described in hilye where the first samples of Islamic Literature were written in Arabic. Therefore, in Turkish- Islamic culture and civilization, love for the Prophet Muhammed was expressed by means of hilye besides other genres. Poets and authors wrote texts in poetic, prose or mixed poetic-prose form about His physical features. This situation contributed the different contentful works to varieties of literature.
In this paper, some information about hilye as a genre, the place of hilye in Turkish Literature, its historical development and some major hilye in Turkish literature will be given. After that, author’s life will be mentioned, his hilye will be examined in terms of form and content and its transcript will be provided.
Keywords
Turkish Islamic Literature, Hilye, Aziz Mahmut Urmevî, Tezkire-i Hazret-i Baba