DUNHUANG VE TUVA’DAKİ TÜRK RUNİK METİNLERİNDE BULUNAN MANİHAİST MOTİFLER
(MANICHAEAN MOTEVIES IN THE TURKIC RUNIC TEXTS FROM DUNHUANG AND TUVA
)
|
Author
|
:
Sergei Klyashtornyj
|
Translator
Ali ÇELİK
|
|
Type |
:
Translation
|
|
Printing Year |
:
2017
|
|
Number |
:
6/1
|
|
Page |
:
11-16
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.3783
|
Özet
Bu makalede eski Türkçe dönemine ait iki metin ele alınmıştır. Bunlardan birincisi 930 yılında Dunhuang’daki Dayuntang Manihaist manastırında yazılmış olan Irk Bitig adlı fal kitabıdır. İkincisi ise Tuva’daki Yenisey nehrinin kıyısında bulunan runik mezar taşıdır. Bu mezar taşı, 9. yy.’nin ikinci yarısında Kırgız Han’ın yeğenine ithaf edilmiştir. İki metinde Manihaist geleneklerinin tesiri görülmektedir. Bu durum göstermektedir ki orta devrin ilk dönemlerindeki coğrafî bölgelerde Manihaistlerin kültürü ve dini büyük ölçüde etkili olmuştur.
Anahtar Kelimeler
Manihaist, Dunhuang, Bodhisattva, Irk Bitig, Elegest II.
Abstract
Two texts from the old Turkish period were handled in this article. The first one is Irk Bitig as called omen of books that was written in 930 in the Dayuntang Manichaean monastery in Dunhuang. The second one is the runic epitaph on the bank of the Yenisei river in Tuva. This epitaph was dedicated to Kyrgyz Khan’s nephew in the second half of the 9th century. There are traces of Manichaean tradition in the two texts. This situation indicates that the culture and religion of Manichaean have become highly effective in in the early periods of the middle in the geographical regions.
Keywords
Manichaean, Dunhuang, Bodhisattva, Irk Bitig, Elegest II.