DEDE KORKUT KİTABI’NDA GEÇEN: “Eski Ţutuň Biti, Öksüz Oğlanıň Dili Acı Olur” CÜMLESİ ÜZERİNE
(ON THE SENTENCE “Eski Ţutuň Biti, Öksüz Oğlanıň Dili Acı Olur” IN THE BOOK OF DEDE KORKUT
)
|
Author
|
:
Adem AYDEMİR
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2017
|
|
Number |
:
6/1
|
|
Page |
:
71-83
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.3794
|
Özet
Dede Korkut hikâyeleri, Türk kültürünün şaheserlerinden biridir. Bu Türk kültür hazinesinin önemi üzerine pek çok söz söylenmiş ve birçok çalışma yapılmış ve hâlâ yapılmaktadır. Buna rağmen hâlen eserin kusursuz bir yayımı mevcut değildir. Mevcut yayınlarda ve incelemelerde sorunlu görülen ifadelerden biri de Dede Korkut Kitabı’nın Dresden Nüshası’nda geçen bir cümledir.
Türk kültürünün olduğu kadar Batı Oğuz Türkçesinin de temel eserlerinden sayılan Dede Korkut Kitabı’nda yer alan bazı kelimelerin okunuşu ve anlamlandırılışı hususunda çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Buna karşın eserle ilgili olarak henüz çözümlenmemiş pek çok soru ve sorun araştırıcıların çalışmalarını beklemektedir. Dede Korkut Kitabı, üzerinde yapılan pek çok çalışma olmasına rağmen, derinlerinde gizli inceliklerle belki hâlen fark edilmeyi bekleyen nice sözcük, terim ve ibare ile doludur. Sözlü ya da yazılı olsun, edebî birer eser özelliği taşıyan Dede Korkut hikâyelerinin çeşitli inceleme yöntemleriyle inceleme alanına dâhil edilmesi, Türk kültürünün eşsiz şaheserleri olan bu hikâyelerin ne kadar derin anlamlar taşıdığının görülmesi adına önemlidir.
Bu makalede, bütün araştırmacıların yanlış okuduğu ve anlamlandırdığı “Eski ţutuň biti, öksüz oğlanıň dili acı olur/ Eski dudun biti, öksüz oğlanın dili acı olur” veya “Eski ţoŋun biti, öksüz oğlanıň dili acı olur/ Eski giysinin biti, öksüz oğlanın dili acı olur” cümlesinin, eserin imlâ özellikleri ve bağlam dikkate alındığında ancak “Eski kölenin yüzü, öksüz oğlanın sözü acı olur” şeklinde anlamlandırılabileceği savunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Dede Korkut Kitabı, Uşun Koca Oğlu Seyrek hikâyesi, okunuşu ve anlamı problemli bir cümle, “Eski ţutuň biti, öksüz oğlanıň dili acı olur.”
Abstract
Dede Korkut Stories one of the masterworks of Turkish culture. Numerous utterances and endeavors over the significance of this Turkish cultural treasure have been arranged and are still shaped up. However, there isn’t a fault1ess publication of the work yet. One of the statements considered as problematic in sentence publications is a sentence belonging to a Dresden copy of The Book of Dede Korkut.
The Book of Dede Korkut has been one of the research subjects in the science of Turkish-ness nearly for an age. There are arguments about some words which takes place in the Dede Korkut that is the most important anonymous text written in the Western Oghuz language as which as culture. However many unresolved questions and problems related works, waiting for the work of researchers. Although a great many studies were conducted on it, The Book of Dede Korkut has still many elaborate details, most of which maybe have not been uncovered, yet. Whether oral or written, searching Dede Korkut Stories which have a literary identity, by a variety of methods, has an importance in terms of understanding how deep meanings those stories, which are the masterworks of Turkish culture, have.
In this article, the sentence which all researchers incorrect reading and meaning as: “Eski ţutuň biti, öksüz oğlanıň dili acı olur/ Old mulberry’s louse and orphaned child’s tongue is pain” or “Eski ţoŋun biti, öksüz oğlanıň dili acı olur/ Old clothes louse and orphaned child’s tongue is pain” can only be meaning as: “Old slave face and orphaned child’s word is pain” when it is taken into consideration in terms of the orthography of the work and the concept will be established.
Keywords
Book of Dede Korkut, Uşun Koca Oğlu Segrek Story, meaning and reading of a problematic sentence, “Es