KAZAKİSTAN’DAKİ ORTAOKUL ANA DİLİ DERS KİTAPLARINDA YER ALAN KÖKTÜRKÇE UNSURLAR
(KOKTURKISH ELEMENTS IN KAZAKHSTAN’S MIDDLE SCHOOL MAIN LANGUAGE COURSE BOOKS
)
|
Author
|
:
İbrahim KAPLANKIRAN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2017
|
|
Number |
:
6/1
|
|
Page |
:
406-438
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.3829
|
Özet
Köktürk Yazıtları; içerisinde tarihî, siyasi, idari, sosyal, kültürel, ekonomik, sanatsal vb. pek çok alanla ilgili bilgiler barındırmasıyla günümüzde de güncelliğini korumaktadır. Üzerine her geçen gün yeni ve farklı araştırmaların yapılmasıyla tarihimize, dilimize, kültürümüze ve benliğimize ışık tutmaya devam etmektedir. Köktürk Yazıtları’nın her alanda bu denli önemli olması onun doğru bir şekilde öğrenilmesi ve sonraki kuşaklara doğru olarak öğretilmesi hususunu ortaya çıkarmaktadır. Bu öğretim hususu, eğitim sistemi içerisindeki müfredat programları, ders kitapları ve materyalleri aracılığıyla daha düzenli ve sistemli bir şekilde yapılmakta ve toplumların geçmişleri ve gelecekleri arasında doğru köprüler kurulmasını sağlayarak istenilen başarıyı arttırmaktadır.
Çarlık Rusya’sı ve Sovyetler Birliği dönemlerinde yaşanılan tüm baskıcı politikalara karşı öz benliğini ve kültürünü kaybetmeyen Kazakistan, bağımsızlığını aldıktan sonra her alanda olduğu gibi eğitim alanında da çok önemli çalışmalar yapmış ve özellikle ana dili öğretiminde ciddi ilerlemeler kat etmiştir. Bu konuda yapılanlardan biri de ortaokul ana dili ders kitaplarında tüm Türk Dünyası için önem teşkil eden Köktürk Yazıtları’ndan bilgilerin yer alması olmuştur. Bu bilgiler bazen anlatılan konuların içerisinde yer almış, bazen de bu konulara ilave olarak ek bir başlık altında Köktürkçe ve Kazak Türkçesi karşılıklarına yer verilmesiyle yapılmıştır. Kazakistan, ana dili öğretiminde yapmış olduğu bu uygulamayla Köktürk (Orhun) Yazıtları’nın ve içerisinde yer alan bilgilerin kendileri için ne kadar önemli olduğunu bizlere göstermiştir.
Çalışmada, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı içerisinde kullanılan Kazakistan Cumhuriyeti ortaokul ana dili ders kitaplarındaki Köktürkçe unsurlar; ses, şekil, cümle ve anlam bilgisi açılarından örnekleriyle beraber tespit edilmiş, istatistiksel bilgiler ortaya konulmuş ve görsel ögelere yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kazak Türkçesi, Köktürk Yazıtları, eğitim, ana dili öğretimi, ortaokul ders kitapları.
Abstract
Köktürk Inscriptions; It maintains its status with the information about historical, political, administrative, social, cultural, economic, artistic, etc. fields. We continue to shed light on our history, our language, our culture and ourselves with new and different researches every passing day. The fact that Köktürk’s inscriptions are so important in every field reveals that it is learned correctly and transferredto the next generations correctly. This teaching is done more regularly and systematically through curriculum programs, textbooks and materials in the education system and enhances the desired achievement by ensuring the optimum bridge between societies' past and future.
Kazakhstan, which has lost its self-identity and culture as a result of oppressive politics experienced during the Tsarist Russia and Soviet Russia periods, has improved remarkably in the field of education as it has been in every area since its independence and has made considerable progress especially in education of mother tongue. One of these important distances has been the inclusion of information from Köktürk Inscriptions, which is important for the Turkish World, in secondary school course books written in mother tongue. This information is sometimes included in the topics mentioned, sometimes in addition to these topics under the heading of an additional Kokturkish and Kazakh Turkish was made with the correspondence. Kazakhstan has shown us how important the Kokturk (Orhun) Inscriptions and the information contained within them are for this program, which they have done in mother tongue education.
In the study, Kokturkish elements in the main language textbooks of the Republic of Kazakhstan used during the academic year of 2016-2017; Voice, form, sentence and semantic information, statistical information is presented and visual material is given.
Keywords
Kazak Turkish, Köktürk Inscriptions, education, mother tongue education, secondary school textbooks.