YAKIN KIRGIZ TARİHİNİN EFSANEVÎ KAHRAMANI ORMON HAN VE CAPARKUL TOKTONALİEV’İN “HAN ORMON” ADLI ROMANI ÜZERİNE
(THE LEGENDARY HERO OF THE KYRGYZ HISTORY ORMON HAN AND THE NOVEL NAMED “HAN ORMON” BY JAPARKUL TOKTONALIYEV
)
|
Author
|
:
Halit AŞLAR
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2017
|
|
Number |
:
6/2
|
|
Page |
:
1002-1018
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.3854
|
Özet
Ormon Han 19. yüzyıl Kırgız tarihinin en önemli simalarından biridir. Rus Çarlığı, Çin ve Hokand Hanlığı üçgeninde sıkışmış halkının bağımsızlığı ve geleceği için kutlu bir mücadeleye girişmiş ancak başarılı olamamıştır. Yüzyıllar sonra Ormon Han döneminde siyasi olarak bir araya gelebilen Kırgız boylarının bir kısmı Ormon Han’ın iktidarını değil, Rus Çarlığının iktidarını benimsemiş, bu yüzden Rus Çarlığının Kırgızistan topraklarını ele geçirmesi kolaylaşmıştır. Caparkul Toktonaliyev Han Ormon adlı romanında gerek Çarlık ve gerekse Sovyetler Birliği döneminde feodal ve zalim bir yönetici olarak tanıtılan Ormon Han’ı edebiyat sanatı içerisinde aklamak ve onun halkının bağımsızlığı ve geleceği için mücadele etmiş gerçek bir halk önderi olduğunu kanıtlamak ister gibidir. Yazar Ormon Han’ın faaliyetlerini ve dönemin olaylarını tahkiye ederken sık sık resmî belgelere başvurur. Kırgız edebiyatında bu tür romanların kaleme alınması ülkede millî şuurun gelişimine katkıda bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Rus Çarlığı, Tarihî Roman, Kırgız Edebiyatı, Ormon Han, Caparkul Toktonaliyev.
Abstract
Ormon Han is one of the most important heroes of 19th century Kyrgyz history. The Kyrgyz people were under the pressure of the Russian Empire, the Chinese and the Hokand Khanate. Orman Khan has struggled for independence for his people and independence for the future but has not succeeded. Some of the Kyrgyz people, who came together politically in the period of Orman Khan centuries later, adopted the rule of the Russian Empire, not the Orman Khan’s. Because of this, the Russian Empire easily seized the territory of Kyrgyzstan. In the novel “Han Ormon” by Japarkul Toktonaliyev, Ormon Khan, introduced as a feudal and cruel ruler during the period of Russian Empire and Soviet Union, acquits in literary art. The author wants to prove that Orman Khan is a true people's leader who has fought for the independence and future of the Kyrgyz people. The author frequently applies to official documents when defeating Ormon Khan's activities and events of the period. The removal of such novels in Kyrgyz literature contributes to the development of national consciousness in the country.
Keywords
Russian Empire, Historical Novel, Kyrgyz Literature, Ormon Khan, Japarkul Toktonaliev.