KÜLTEGİN VE BİLGE KAĞAN YAZITLARINDAKİ İDİ O(O)QS(U)Z SÖZÜ ÜZERİNE
(ABOUT THE EXPRESSION IDI O(O)QS(U)Z ON KÜLTEGİN AND BİLGE KAGAN INSCRIPTIONS
)
|
Author
|
:
Aydar MİRKAMAL
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2015
|
|
Number |
:
4/1
|
|
Page |
:
16-24
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.387
|
Özet
Türkçenin bilinen en eski yazılı metinlerinden Kültegin ve Bilge Kağan Yazıtları’nın doğu yüzlerinde geçen idi o(o)qsuz ifadesi, bugüne kadar çeşitli araştırmacılar tarafından genellikle idi ve oq sözlerine bağlanmış ve metinlerin bağlamından hareketle “düzensiz, sahipsiz, başıboş” şeklinde anlamlandırılmıştır. Uygur dönemi tercüme eserlerinde de rastlanan bu ifadenin, orijinal metinlerdeki Çince ideogramların anlamlarıyla örtüştüğü görülmektedir. Bu makalede idi, oq, oqsuz sözleriyle idi o(o)qsuz ifadesine, zikredilen metinlerdeki örneklerden hareketle yeni görev, anlam ve transkripsiyon şekilleri teklif edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Eski Türkçe, Kültegin Yazıtı, Bilge Kağan Yazıtı, idi oqsuz.
Abstract
The expression idi o(o)qsuz mentioned on the east sides of the two oldest Turkic scripts Kültegin and Tonyukuk was interpreted by many and various researchers as “untidy, derelict, adrift” according to the meaning of the words idi and oq and the context. Also found in the Uighur translated texts, this expression’s meaning overlaps with the original Chinese ideograms’. In this article, a new function, meaning and transcription is proposed for the words idi, oq and oqsuz as well as the expression idi o(o)qsuz.
Keywords
Old Turkic, Kültegin Inscription, Bilge Kagan Inscription, idi oqsuz.