“EB” (b) İDEOGRAMININ MİMARİDE KULLANILMASI VE BEYŞEHİR EŞREFOĞLU CAMİSİ ÖRNEĞİ
(THE USAGE (EB) (b) IDEOGRAM IN ARCHITECTURE AND EXAMPLE OF BEYŞEHİR EŞREFOĞLU MOSQUE
)
|
Author
|
:
Rıdvan ÖZTÜRK
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2017
|
|
Number |
:
6/3
|
|
Page |
:
1293-1305
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.3946
|
Özet
1299’da yaptırıldığı genel kabul gören Eşrefoğlu Camisi, kültürel devamlılığı yansıtan en güzel örneklerdendir. Eşrefoğlu Camisinin kubbesinde ilk bakışta geometrik bir motif olarak görünen, dikkatli bakıldığında ise kendisine özgü ifadesi olan bazı motifler bulunmaktadır. Araştırmacılar bu motifleri “ok ucu”, “baklava”, “kollu yıldız” gibi adlarla ifade etmişlerse de bu motiflerle Türklerin ilk kullandığı Köktürk alfabesinin harflerinden (b) “eb / be” harfi arasındaki benzerlik dikkat çekicidir. “eb / be” harfi; (q) “wq / qw”, (Y) “ya / ay” vb. harfler gibi resmedilme esasına dayalı ideogram olarak kabul görmektedir. “Ok, yay, süngü” gibi nesnelerin sembolleştirilerek alfabede “k”, “y”, “s” harflerini karşılaması gibi, “eb” yani “ev” kelimesi de “b” harfini karşılamıştır.
Harf aşamasından önce ideogram veya damga olarak kullanıldığı süreçte “eb” ideogramının hangi nesneyi, fikri veya kavramı ifade ettiği hususunda, özellikle bazı dinî mimaride kullanılmış olması, bize ipucu vermektedir.
Anahtar Kelimeler
“eb” (b) ideogramı, Eşrefoğlu Camisi, Türk kültürü, alfabe, motif.
Abstract
Eşrefoğlu Mosque, largely accepted that has been built in 1299, is one of the best examples of reflecting cultural continuity. There are some motifs in the dome of Eşrefoğlu Mosque shown as a geometrical motif at first look, although they have their own expression in scrutiny. However researchers express these motifs as "arrowhead", "baklava", "star with arm" etc.; the similarity between these motifs and letter (b) "eb / be", which has used firstly by Turks from Köktürk alphabet letters, is remarkable. “eb / be” letter is accepted ideogram as (q) “wq / qw”, (Y) “ya / ay” etc. letters which are based on being portrayed. As "arrow", "bow", "bayonet" objects' match with "k", "y", "s" letters in alphabet by being symbolised; word "eb" means “house" is also matches with "b" letter.
Before becoming a letter, during the process of its use as an "ideogram" or a "stamp", its use, especially in religious architecture, gives us a clue in terms of which object, idea or concept of "eb" ideogram verbalises.
Keywords
“eb” (b) ideogram, Eşrefoğlu Mosque, Turkish culture, alphabet, motif.