ÖMER SEYFETTİN’DE BİLİM VE FELSEFE ALGISI
(PHILOSOPHY AND SCIENCE PERCEPTION IN ÖMER SEYFETTİN
)
|
Author
|
:
Mehmet Fatih DOĞRUCAN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/1
|
|
Page |
:
203-216
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4151
|
Özet
Yakın dönem Türk felsefesi üzerine konuşulması gerektiğinde, Tanzimat dönemi ile Cumhuriyet arası dönemde eser veren spesifik birkaç pozitivist ve materyalist görüşteki düşünürümüz ile bu dönemler ele alınmaktadır. Düşünce derinliğiyle felsefe sorunlarına duyarlı olmuş ve eserlerini, felsefe ekolleriyle yakınlık kurarak oluşturmuş olan o dönemin edipleri ise göz ardı edilmektedir. Eserleri, kapsamlı bir toplumsal dönüşüme sebebiyet verdiği halde, bu eserlerin içindeki felsefe derinliği, ya çok tahlil edilememiş veya edebiyat disiplini dışında değerlendirilmemiştir. Vermiş oldukları eserlerin, sadece edebi yönü açısından okuyucuya sunulması, onların eserleri üzerinde sadece edebi değeri açısından bir takım değerlendirmeleri mümkün kılmış ama içeriğindeki felsefi ve sosyolojik konular, felsefe disiplini tarafından çok da irdelenmemiştir.
Ömer Seyfettin, eserlerine felsefe ve bilim disiplinlerini, olabildiği kadar, yerleştirmeyi başaran bir edip olduğu kadar, felsefi düşünce sistemini takip edebilmiş ve aktarabilmiş bir kişiliktir. Ayrıca Ömer Seyfettin’in dönem felsefesi ile girmiş olduğu ilişki ve Batı felsefesi üzerinden yaptığı muhasebe, onun Türk düşüncesi açısından bir devrim arayışı olarak okunmalı, devrimin nefesinin yetmediği yerde ise evrime müsait bir sosyal bilimsel alan aramak olarak değerlendirilmelidir. Ömer Seyfettin’in Türk düşünce hayatında yaratığı kırılmanın, izleri inter-disipliner ve multi-disipliner çalışmalarda karşılığı yeni Türk hayatının sosyal bilimsel açılımları çerçevesinde incelenmelidir. Ömer Seyfettin, edebi eserleriyle tanınmış olmasına rağmen, asıl duruş noktasını yaşadığı dönemin felsefesi olarak belirlemiş, bu felsefenin gelişim ilkelerini ise düşünce hayatına uygulamıştır. O dönemin Batı felsefesi genel duruş olarak dil merkezli ve mantıkçı düşünce sistematikleri ile uğraşmaktayken, Ömer Seyfettin de dönemine kayıtsız kalmamıştır ve edebi eserlerine felsefi derinlik ile göstergebilimsel bir anlatımla yön vermiştir.
Anahtar Kelimeler
Bilim Tarihi, Türk Düşüncesi, Türk Pozivitizmi, Edebiyat Felsefesi, Ömer Seyfettin.
Abstract
When it is required to talk about Turkish philosophy in the recent period, a few specific thinkers with positivist and materialist views who created works during the period between Tanzimat Reform Era and Republic Period are taken into account together with these periods. But the men of letters of the related period, who were sensitive to the philosophical problems with the depth of their thoughts and who created their works by establishing connection with their philosophical schools, are ignored. Although their works caused an extensive social transformation, the philosophical depth in such works were neither analyzed extensively nor evaluated outside the scope of the literary discipline. Their works were presented to the readers only in scope of their literary aspect which made some reviews possible in terms of only the literary value, but the philosophical and sociological subjects in scope of their contents were not studied at all by the philosophical discipline.
Ömer Seyfettin was a person who managed to follow the philosophical thought system and transfer it, in addition to being a man of letters who managed to add the disciplines of philosophy and science into his works as much as possible. Moreover, the relation of Ömer Seyfettin with the period's philosophy and his comparisons based on the philosophy of the west should be read as his search for revolution in scope of the Turkish thought, and to search for a social-scientific area ready for evolution wherever revolution's breath became insufficient. The marks of the rupture created by Ömer Seyfettin in the Turkish thought, and the reactions in the inter-disciplinary and multi-disciplinary works should be examined in scope of the social-scientific expansions of the new Turkish life. Despite of being known for his literary works, Ömer Seyfettin determined his main standing point as the philosophy of the period he lived in, and applied this philosophy's developmental principles in his intellectual life. While the Western philosophy in the related period dealt with language-centered and logical thinking systematics as a general stance, Ömer Seyfettin was not indifferent to his period and he directed his literary works by using a semiotic narration with philosophical depth.
Keywords
History of Science, Turkish Thought, Turkish Pozitivizm, Literary Philosophy, Ömer Seyfettin.