FETHALİ KAÇAR'IN ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ ÜZERİNE
(ON FETHALİ KACHAR'S CHAGATAI TURKISH DICTIONARY
)
|
Author
|
:
Farhad RAHİMİ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/2
|
|
Page |
:
663-704
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4203
|
Özet
Kuzey-Doğu Türkçesinin ikinci dönemi olan Çağatay Türkçesi, Doğu Türklerinin 15. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın başlarına kadar kullanılmaya devam eden yazı dilidir. İran sahasında da ‘Alí Şír Nevāyí'nin eserlerini anlamak üzere birçok Çağatay Türkçesi sözlüğü düzenlenmiştir. Bunlardan bir tanesi Fetģ-‘Alí Bin Kelb-‘Alí Bin Mürşid Ķulı Bin Fetģ-‘Alí Ķacar-ı Ķazvíní tarafından 1861'de İran'da yazılmış ve Çağatay Türkçesi-Farsça bir sözlük olan Luġat-ı Etrākiyye'dir. Bu çalışmada “Kaçarlar Dönemi ve Bu Dönemde Türk Dili ve Edebiyatının Durumu” ve “Fetģ-‘Alí Ķacar” ile ilgili bilgi verildikten sonra “Fetģ-‘Alí Ķacar'ın Sözlüğü” başlığı altında “Eserin Tanıtımı ve Sözlüğün Düzeni”, “Eser Üzerinde Yapılan Çalışmalar”, “Eserin Yazma Nüshaları”, “Eserin Yazma Nüshalarının Genel Özellikleri ve Soy Ağacı” ve “Eserin Yazma Nüshalarının Yazılış Özellikleri” hakkında bilgiler verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Çağatay Türkçesi, Çağatay Türkçesi Sözlükleri, Nevāyí, Sözlük Bilimi, Fethali Kaçar, Luġat-ı Etrākiyye, İran, 19. yüzyıl, Kaçarlar.
Abstract
Chagatai Turkish, the second period of the North-East Turkic language, is a writing language that the Eastern Turks continue to use from the beginning of the 15th century until the beginning of the 20th century. Also in the Iran field many Chagatai Turkish dictionaries were arranged to understand the works of ‘Alí Şír Nevāyí. One of them was Luġat-ı Etrākiyye, written by Fetģ-‘Alí Bin Kelb-‘Alí Bin Mürşid Ķulı Bin Fetģ-‘Alí Ķacar-ı Ķazvíní in 1861 in Iran and is a Chagatai Turkic-Persian dictionary. In this study, after was given the information about "The Period of Kachars and the Status of Turkish Language and Literature in this Period" and "Fetģ-‘Alí Ķacar", was given information under the heading "The Dictionary of Fetģ-‘Alí Ķacar'" on "Presentation of the Work and Arrangement of the Dictionary", "Works Done on the Work", "Manuscript Writings of Work", "The General Characteristics of the Manuscripts and the Family Tree" and "Writing Features of Manuscripts".
Keywords
Chagatai Turkish, Chagatai Turkish Dictionaries, Nevāyí, Lexicography, Fethali Kachar, Luġat-ı Etrāk