FUZÛLÎ’NİN GAZELLERİNDE ARUZ UYGULAMALARI: FUZÛLÎ’NİN MED KULLANIMININ BÂKÎ’YLE MUKAYESESİ
(APPLICATIONS OF PROSODY IN FUZÛLÎ’S GHAZELS: THE COMPARISON OF FUZÛLÎ’S USAGE OF MED TO BÂKÎ
)
|
Author
|
:
Hasan KAPLAN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/2
|
|
Page |
:
837-876
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4234
|
Özet
Divan edebiyatında söze ritim veren aruz vezni, ahenge de katkı sağlar. Aruz vezninde ahenk, şairlerin şiiri kalıba uydurmak amacıyla yer verdikleri uygulamalarla ortaya çıkmaktadır. Şairler, bu uygulamaları anlamı destekleyecek ve ahenge katkı yapacak şekilde kullanmaya çalışmışlardır. Gerek imalenin gerekse meddin heceyi olduğundan daha uzun okuma yönü, duygusal ögelerin ve sesin yansıtılmasında bu iki uygulamayı ön plana çıkarmaktadır. Bu uygulamaların şiirdeki diğer ahenk ögeleriyle birleşip manaya katkı yapmaları, aruz uygulamalarını bu yönüyle de değerlendirmeyi gerekli kılmaktadır.
Bu çalışma, Fuzûlî’nin aruz uygulamaları ve bu uygulamalar etrafındaki tasarruflarının incelendiği, şairin üslubunun bir yönünün aydınlatılmaya çalışıldığı, “Fuzûlî’nin Gazellerinde Aruz Uygulamaları: Fuzûlî’nin İmale Kullanımının Bâkî’yle Mukayesesi” adlı çalışmanın bir devamıdır. Çalışmada Fuzûlî’nin, Türkçe Divanı’nın gazeller bölümünde aruz uygulamalarından meddi, nasıl ve niçin kullandığı incelenmiştir. Fuzûlî’nin med zevki, medle ahengi sağlama yolları, divan edebiyatının aynı yüzyıldaki diğer büyük şairi Bâkî’nin med kullanımları ile karşılaştırılıp Fuzûlî’nin Bâkî ile birleştiği ve ayrıştığı noktalar gösterilmiştir. Her iki şairin med algısından hareketle aruz uygulamalarının ve bu uygulamalara dayalı bazı tasarrufların nasıl görülmesi gerektiği, bu uygulamaların anlam ve ahenkle münasebetinin olup olmadığı -Fuzûlî ve Bâkî’den hareketle- incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Fuzûlî, Bâkî, aruz vezni, med, ahenk.
Abstract
Aruz prosody that gives rhythm to the word in Divan Literature also contributes to the harmony. The harmony in aruz comes out with the practices that the poets apply in order to adapt the poem to the form. The poets tried to use these practices to support meaning and to contribute to harmony. The characteristics of longer reading of syllable both in med and imale, put these two applications at the forefront in reflections of the emotional factors and the voice. The fact that these applications combined with other elements of harmony on the poem makes it necessary to evaluate them in this direction.
This study is a continuation of the work of “Applications of Prosody in Fuzûlî’s Ghazels: The Comparison of Fuzûlî’s Usage of Imales to Bâkî” which analyzed Fuzuli's aruz applications and his savings around these practices and illuminated one aspect of the poet’s style. In the study, it is questioned how and why Fuzûlî used “med” in ghazel section of his Turkish Divan. Fuzûlî’s med enjoyment, his ways of providing harmony with med were compared to the other great poet of the same century, Bakî. Also, the points that Fuzûlî merged with and seperated from Bâkî have been shown. It has been investigated how aruz applications and some savings based on these applications should be seen and whether they are related to the meaning and harmony with reference to these two poets’ med perception.
Keywords
Fuzuli, Baki, aruz meter, med, harmony.