DELİ DUMRUL HİKÂYESİ’NİN KONYA-EREĞLİ VARYANTI
(KONYA-EREĞLİ VERSION OF THE STORY OF DELI DUMRUL
)
|
Author
|
:
Mehmet ALPTEKİN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/4
|
|
Page |
:
2409-2429
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4246
|
Özet
İçerisinde Türk kültürüne ait zengin unsurlar barındıran Dede Korkut hikâyeleri, gerek dili gerekse konusu yönünden birçok araştırmacının -dil bilimci, halk bilimci, sosyolog, psikolog, tarihçi vb.- dikkatini çekmiş ve hikâyeler üzerine değerli araştırmalar yapılmıştır. Bu hikâyeler, Adriyatik’ten Çin Seddi’ne kadar uzanan Türklük coğrafyasında çeşitli isimlerle sözlü gelenekte yaşamaya devam ederken Anadolu sahasında ise sadece Bamsı Beyrek, Tepegöz ve Deli Dumrul hikâyeleri varlığını sürdürmektedir. Çalışmada; işlediği konunun etkileyiciliğinden ötürü sözlü gelenekte masal, türkü ve efsaneye dönüşen; aynı zamanda modern edebiyatta sinema filminden tiyatroya ve öyküye kadar birçok edebi türe uyarlanan Deli Dumrul hikâyesi ile onun masallaşmış bir varyantı olan “Avcı ve Adam” masalı üzerinde durulmuştur.
Dede Korkut Kitabı’nın Dresden nüshasında beşinci hikâye olan Duha Koca Oğlı Deli Dumrul Boyu ile sözlü gelenekte yaşamaya devam eden Konya-Ereğli’den derlenmiş Azrail ve Adam masalı çeşitli yönlerden karşılaştırılırken bu hikâyenin tespit edilen diğer varyantları da mukayeseye katılarak hikâyenin sözlü gelenekte geçirdiği değişimler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada; karşılaştırmalı yöntem uygulanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Deli Dumrul, Azrail ve Adam, varyant, sözlü gelenek, mukayese.
Abstract
Dede Qorqut Stories, which feature rich elements of Turkish culture, have excited a good many researchers’-linguistic scientists, folklorists, sociologists, psychologists, historians, etc.-attention in terms of both language and subject matter and precious researches have been conducted about them. While these stories keep on existing within oral tradition that go by various names across the Turkish geography from Adriatic to the Great Wall, only the stories of Bamsı Beyrek, Tepegöz and Deli Dumrul carry on across Anatolia. Our study will focus on the story of Deli Dumrul which has turned into tales – like “Avcı ve Adam”, which our study will also focus on - folk songs and legends within oral tradition in terms of the impressiveness of the subject matter treated and which has also been adapted into movies, theatre plays and tales in modern literature.
While comparing Duha Koca Oğlı Deli Dumrul Boyu, which is the fifth tale of the Dresden copy of Dede Qorqut Book and the tale of Azrail ve Adam, compiled from Ereğli, Konya that exists through oral tradition, the study will compare other identified variants of this story, as well. Thus, the changes that the story has been through throughout oral tradition will be established. The study will adopt comparative method
Keywords
Deli Dumrul, Azrail ve Adam, version, oral tradition, comparison.