SÖZLÜKLER İÇİN YENİ BİR DİLBİLGİSEL BİLGİ ÖNERİSİ: İLGEÇLERİN ATADIKLARI BİÇİMBİRİMLER
(A NEW GRAMMATICAL INFORMATION OFFER FOR DICTIONARIES: SUFFIXES DETERMINED BY PARTICLES
)
|
Author
|
:
Erdoğan BOZ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2018
|
|
Number |
:
7/2
|
|
Page |
:
749-758
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4251
|
Özet
Genel Türkçe sözlüklerde madde başlarındaki dil bilgisel bilgi birimlerinden biri de eylem tanımlarında verilen zorunlu ad durum biçimbirimleridir. Bilindiği gibi eylemler oluşturdukları eylem öbeklerinde zorunlu tamlayıcılara ad durum biçimbirimlerini atarlar. Bu biçimbirimler, eylemlerin anlamlarına göre değişebilir. Ör. git- eylemi zorunlu tamlayıcılara; “bir yere yönelmek” anlamında +e, “bir yerden, bir işten ayrılmak” anlamında ise +den ad durum biçimbirimini atar.
Türkçede ilgeçler (son ilgeçler) de oluşturdukları ilgeç öbeklerinde tıpkı eylemler gibi zorunlu tamlayıcılara (ad durum) biçimbirimlerini atarlar. Ör. biz+e göre, şiir+e dair, sen+den başka, dün+den beri, Ayşe+yle birlikte, Ahmet+ gibi, çocuk+ için vs. Genel Türkçe sözlüklerde ilgeç tanımlarında dil bilgisel bilgi birimi olarak zorunlu (ad durum) biçimbirimleri verilmemektedir. Bu durum hem eksiklik hem de tutarsızlıktır. Bu nedenle genel Türkçe sözlüklerdeki ilgeç tanımları yeniden düzenlenmeli ve bu eksiklik giderilmelidir.
Genel Türkçe sözlüklerdeki bu eksikliğin ve tutarsızlığın giderilmesi, hem ana dili kullanıcıları için hem de Türkçe öğrenen yabancılar için çok yararlı olacaktır.
Anahtar Kelimeler
Sözlük, ilgeç, durum biçimbirimi, dil bilgisel bilgi, zorunlu tamlayıcı.
Abstract
One of the grammatical information units in general Turkish dictionaries is essential case suffixes in verb definitions. It is known that verbs determine case suffixes to essential complements in verb phrases. These suffixes may change as for that meanings of verbs. For example, the verb “git-” takes the case suffix +e when it means “to tend somewhere” but it takes +den when it means “to leave a place or an affair”.
In Turkish, even particles (postpositions) determine case suffixes to essential complements in prepositional phrases like verbs do. For example, biz+e göre, şiir+e dair, sen+den başka, dün+den beri etc. Essential case suffixes don’t take part in particle definitions in general Turkish dictionaries as grammatical information unit. This is both lack and inconsistency. So particle definitions in general Turkish dictionaries must be reorganized and this lack must be removed.
It will be so helpful for both native speakers and Turkish learners to remove this lack and inconsistency in general Turkish dictionaries.
Keywords
Dictionary, particles, case suffixes, grammatical information, required companion.