MANAS DESTANI'NDAKİ BAZI SAYI YAPILARI VE SAYI İSİMLERİ ÜZERİNE
(SOME NUMBER STRUCTURES AND NUMBER NAMES IN THE MANAS EPOS
)
|
Author
|
:
Label
|
Label
|
|
Type |
:
Other
|
|
Printing Year |
:
2015
|
|
Number |
:
4/1
|
|
Page |
:
122-137
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.431
|
Özet
Günümüzde Manas Destanı’nın 80’den fazla varyantı vardır. Bunların arasından klasik varyant olarak değerlendirilenlerden biri S. Orozbakov’un varyantıdır. S. Orozbakov’un (1867-1930) Manas Destanı’nı derleme faaliyetleri 1922-1926 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. Söz konusu varyantın metni toplam 180.378 mısradan oluşmaktadır. Destanın ayrı ayrı bölümleri 1940’tan itibaren yayınlanmaya başlamış olsa da metnin tamamı ancak 2010 yılında basılmıştır. Manas Destanı dil açısından önemli bilgiler arz etmektedir.
Makalemizde Manas Destanı’nın S. Orozbakov varyantındaki sayıların bazı farklı yapıları üzerinde duracağız. Söz konusu destanda Eski Türkçedeki artukı kelimesini kullanarak katmalı yapıları oluşturma yönteminin korunduğu örneklere rastlamak mümkündür. Bunun dışında “bin” üzerindeki sayıların farklı ifade edildiği durumlar vardır. Genel Türkçede bilinmekte olan “miñ” (bin), “tümön” (tümen) vb. sayı isimlerinin yanı sıra “yüz bin” ve milyonlu sayıları ifade eden sayı isimlerinin de kullanıldığı durumlardan bahsedilecektir.
Anahtar Kelimeler
Manas Destanı, sayı isimleri, artukı, ilek, san, tümen.
Abstract
Nowadays more than 80 versions of the epos are available, including a classic version by S. Orozbakov. Eclectic of the epos upon Orozbakov's recitation was accomplished between 1922 and 1926. This version was composed of 180378 lines. It was not until 2010 when this version was published as an entire text, but in fact in its separate parts. The Manas epos itself as an important linguistic phenomenon.
The article will focus on some number structures found in S. Orozbakov's version of the epos. It is a common knowledge that in the Old Turkic, numbers greater than 30 were formed with the word artuky. This number formation method can also be observed in the epos Manas. Apart from this, there are cases when numbers greater than 1000 were formed employing a different method. Thus, In Orozbakov’s version some of the Common Turkic number names such as “miñ” (thousand), “tümön” (hundred thousand) and the likes were used. Together with these number names some other expressions equivalent to the numbers of a “hundred thousand” and a million were employed.
Keywords
Manas epos, number name, artukı, ilek, san, tümen.