LÂMİÎ ÇELEBİ’NİN MESNEVİLERİNDE SÂKÎNÂMELER
(SÂQÎNÂMAS IN LÂMİÎ ÇELEBİ’S MASNAVIES
)
|
Author
|
:
Bekir BELENKUYU
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2019
|
|
Number |
:
8/1
|
|
Page |
:
291-318
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4422
|
Özet
Doğu edebiyatlarında içkili eğlence meclislerini ve bunlarla ilgili unsurları gerçek ve mecazi anlamlarıyla ele alan sakinamelerin ilk örnekleri Arap edebiyatında karşımıza çıkar. Fars şiirinde müstakil bir hüviyete kavuşan bu tür 14. yüzyıldan itibaren Türk edebiyatında da yerini alır. 16. yüzyıl şairi Lâmiî de pek çok sakiname parçasına mesnevilerinde yer vermiştir. Şairin mesnevilerinde ilk olarak muhtevaya katkı sağlayan sakiname parçaları dikkati çeker. Bu parçalar meclis tasvirlerinin temel unsurlarındandır ve sıklıkla karşımıza çıkar. İkinci olarak Ferhâd u Şîrîn ve Veyse vü Râmîn’in özellikle bölüm sonlarında yer alan bazı sakinameler tutarlı bir tahkiye özelliğini yansıtır. Şair bölüm geçişlerinde sakinamelerden ustaca yararlanmıştır. Son olarak Lâmiî’nin mesnevilerindeki sakinamelerin ahenge sağladığı katkı dikkati çeker. Sakiye ve mutribe seslenerek başlayan sakinameler nida ve tekmile-i sadr gibi sanatlarla ahenkli bir anlatım ortaya koymuştur. Bütün bunlar Lâmiî’nin mesnevilerinde sakiname türüne ayrı bir hususiyet yüklediğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Sakiname, Lâmiî Çelebi, Mesnevi.
Abstract
The first examples of the saqinamas in the Eastern literature that deal with entertainment assemblies where alcoholic drinks and their associated elements in their real and metaphorical meanings appear in Arabic literature. This type, which gained an independent feature in Persian poetry, has taken its place in Turkish literature since the 14th century. The 16th century poet Lâmiî has also included many saqinamas in his masnavies. In the masnavies of the poet, firstly, the saqinama pieces which contribute to the content attract attention. These parts are the main elements of the entertainment assembly depictions and are often encountered. Secondly, some saqinamas of Ferhâd u Şîrîn and Veyse vü Râmîn, especially at the end of the episode, reflect a consistent property of narrative. The poet skillfully used the saqinamas in chapter transitions. Finally, the contribution of the saqinamas of Lâmiî's masnavies to the harmony draws attention. The saqinamas that started out addressing the saki and the mutrib revealed a harmonious expression with exclamation and epiphoneme literary arts. All this shows that Lâmiî's masnavies have a special feature in the genre of saqinama.
Keywords
Saqinama, Lâmiî Çelebi, Masnavi.