TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE DERECELENDİRME KODLAYICISI OLARAK KULLANILAN ARDIL DİL BİRİMLERİ ÜZERİNE
(ON POSTERIOR LANGUAGE UNITS USED AS GRADATION CODER IN TURKEY TURKISH
)
|
Author
|
:
Kerime ÜSTÜNOVA
- Hasene AYDIN - İbrahim KARAHANCI - Nilüfer AKGÜN - Mustafa ÜSTÜNOVA
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2019
|
|
Number |
:
8/2
|
|
Page |
:
713-725
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4512
|
Özet
Zaman, durum, tarz, nitelik vb. anlamsal özelliklerde derecelendirme yapmak, dil birimlerinin birbirlerine göre üstünlük, denklik gibi ayrımlarını gösterebilmek için Türkçede ardıl dil birimlerinden de yararlanılabilir. Dizgenin işletilmesinde neredeyse sınırsız denebilecek yetkilerle donatılan ardıl dil birimleri, kimi yeni kavramlara karşılık yaparak kimi dil birimlerini birbirine bağlayarak dilin amacına uygun kullanılması için çabalar. Bu çalışmaya konu olan ardıllar, sistemin kendilerine sunduğu görevleri yerine getirirken anlamsal işlevlerini karşılaştırarak derecelendirme yoluyla ortaya koyabilirler. Karşılaştırma sonucunda, geldikleri tabana, kimi azalan kimi artan, çoğalan türde bir yakınlık, üstünlük, denklik, eşitlik anlamı yükleyebilirler. Bugün Türkiye Türkçesinde {-AgAn}, {-CA}, {-CIl}, {-DAn}, {-mAn}, {-msI}, {-sI}, {-ş} vb. pek çok ardıl, “derecelendirme kodlayıcısı” olarak kullanılır.
Anahtar Kelimeler
Ardıl, kodlayıcı, karşılaştırma, derecelendirme, üstünlük, denklik, eşitlik.
Abstract
Posterior language units can also be used in Turkish for to grade some semantic features like time, status, style, quality etc. and to show their distinctions according to each other such as superiority, similarity and equilibrium etc. The posterior language units have been rigged with almost unlimited authorisations in language system. Some of them lexicalize for new concepts and some connect language units. So they endeavour for the proper use of the language and the establishment of competent communication. The posteriors subject to this study can apply to the grading by comparing when they are performing their semantic functions. As a result of the comparison, they can load increasing or decreasing similarity, superiority, equilibrium, equality meanings to the base they come to. Today many simple or compound posteriors in the declension category, conjugation category, or derivation category like {-AgAn}, {-CA}, {-CIl}, {-DAn}, {-mAn}, {-msI}, {-sI}, {-ş} etc. serve to the system as “gradation coder” in Turkey Turkish.
Keywords
Posterior, coder, comparison, gradation, superiority, equilibrium, equality.