TÜRKÇEDE SENİ / SİZİ SESLENME SÖZLERİ VE TÜRKÇEDE SESLENME (VOKATİF) DURUMUNA TARİHSEL BİR BAKIŞ
(TURKISH SENİ / SİZİ ADDRESSING WORDS AND A HISTORICAL VIEW OF VOCATIVE STATUS IN TURKISH
)
|
Author
|
:
Muna YÜCEOL ÖZEZEN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2019
|
|
Number |
:
8/2
|
|
Page |
:
726-742
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4521
|
Özet
Bu çalışmada Türkçede seslenme durumu konusu, Türkiye Türkçesindeki seni/sizi seslenme sözleri bağlamında ve art zamanlı olarak ele alınmıştır. Öncelikle, Türkçede en eski yazılı belgelerden bu yana seslenmenin genel olarak seslenme ezgisiyle, ancak Eski Türkçede özellikle Uygurcada bazı biçim birimlerle de işaretlendiği tespit edilmiştir. Bu işaretlemeler, a/e, +A veya aya biçim birimlerinden birinin veya ikisinin aynı anda kullanılması biçimindedir. Acaba Türkçe bunları kendi dinamikleriyle mi üretmiştir yoksa bunlar başka dillerden mi kodlanmıştır? Bu bağlamda Türkiye Türkçesindeki seslenme işaretleyicisi olarak seni/sizi sözleri dikkat çekicidir. Buradaki +i, iyelik eki olmadığı gibi belirtme durum eki de olamaz. O hâlde, +i için şu olasılıklar düşünülebilir: Bu biçim birim, Eski Türkçedeki +A’nın arkik bir izi olabilir; Arapçadan kodlanan ä, äy veya äyǟ’nın veya Farsça ey’in bir kalıntısı olabilir veya başka bir dilden kodlanmış olabilir. Ayrıca seni/sizi, sırasıyla sen ey/siz ey’den değişimle ortaya çıkmış olmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Türkiye Türkçesi, biçim bilgisi, söz dizimi, zamir, seslenme durumu, köken bilgisi.
Abstract
In this study, vocative status issue in Turkish has dealt with in context vocative encoder of seni/sizi and in a diachronic approach. Firstly, it has been determined that the typology of the vocative status has been generally marked by vocative intonation in Turkish, but the vocative status had been also marked by some morphemes in Old Turkic period, especially Uigur. These markings are as follows: 1- a / e, +A or ay / ey at the end of a word; 2- ay / ey or aya at the beginning of a word; 3- ay / ey at the beginning of a word and a / e or +A at the end of this word at the same time. It is not clear whether these vocative markers are morphemes produced by Turkish dynamics, or encoded from other languages in the Uighur period. In this context, seni / sizi that use syntactically in Turkish is remarkable. Here, the +i merpheme is not a possessive and also can not be encoder of accusative status. Therefore, the following possibilities can be considered for the +i morpheme: This morpheme, can be a trace of the +A encoded in Old Turkish; can be a remnant of one of the ä, äy or äyǟ encoded from Arabic; can be a remnant of the ey morpheme encoded from Persian; can be an altered form of any other morpheme encoded from another language. In this study, the result has been reached that Turkish seni/sizi emerged from sen ey and siz ey respectively.
Keywords
Turkish, morphology, syntax, pronoun, vocative status, etymology.