ABUŞKA SÖZLÜĞÜNDEKİ YANLIŞLAR ÜZERİNE
(ON THE WRONGS OF ABUSHKA DICTIONARY
)
|
Author
|
:
Farhad RAHİMİ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2019
|
|
Number |
:
8/3
|
|
Page |
:
1293-1312
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4531
|
Özet
Kuzey-Doğu Türkçesinin ikinci dönemi olan Çağatay Türkçesi, Doğu Türklerinin 15. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın başlarına kadar kullanılmaya devam eden yazı dilidir. Nevayi’nin ölümünden sonra, onun eserlerinin kolayca okunması için, İslam dünyasının her bir köşesinde çeşitli sözlükler yazılmaya başlandı. Genellikle Osmanlı imparatorluğu, İran, Azerbaycan, Hindistan ve Türkistan’da yazılan ve Türk dilinin gelişmesi tarihi için çok büyük bir değere sahip olan bu sözlükler bir sözlükçülük ekolü oluşturmuştur. Osmanlı sahasında da Ali Şir Nevayi’nin eserlerini anlamak üzere Çağatay Türkçesi sözlükleri düzenlenmiştir. Bunlardan bir tanesi kendisinden sonraki bütün Çağatay Türkçesi sözlüklerine kaynaklık etmiş ve Çağatay Türkçesi-Osmanlı Türkçesi bir sözlük olan Abuşka sözlüğüdür. Bu sözlük 16. yüzyılın başlarında Anadolu’da yazılmıştır. Bu çalışmada önce bu eser, üzerinde yapılan çalışmalar ve el yazması nüshaları hakkında bilgi verilmiş daha sonra Abuşka’da bulunan yanlışlar üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Çağatay Türkçesi Sözlükleri, Nevayi, Sözlük Bilimi, Osmanlı Türkçesi, Abuşka, 16. yüzyıl.
Abstract
Chagatai Turkish, the second period of the North-East Turkic language, is a writing language that the Eastern Turks continue to use from the beginning of the 15th century until the beginning of the 20th century. After Nevayi’s death, various dictionaries began to be written on every corner of the world of Islam, so that his works could easily be read. These dictionaries, written mostly in the Ottoman Empire, Iran, Azerbaijan, India or Turkestan and having a great value for the history of Turkish language development have created a lexicographical schools. Also in the Ottoman field Chagatai Turkish dictionaries were arranged to understand the works of Ali Şir Nevayi. One of them is the Abushka Chagatai Turkish-Ottoman Turkish dictionary has been the source of all the Chagatai Turkish dictionaries after him. This dictionary was written in Anatolia in the early 16th century. In this study, after was given the information about the work, the works done on it and İts manuscript copies, was emphasized the mistakes in Abushka.
Keywords
Chagatai Turkish Dictionaries, Nevayi, Lexicography, Ottoman Turkish, Abushka, 16th century.