YUKARI ÇUKUROVA FOLKLORUNDA TİRŞİK
(TİRŞİK AT UP ÇUKUROVA’S FOLKLORE
)
|
Author
|
:
Ayşe UĞURELİ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2020
|
|
Number |
:
9/1
|
|
Page |
:
180-204
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4653
|
Özet
Tirşik, yukarı Çukurova bölgesinde -yaygın olarak Adana, Osmaniye, Maraş’ta (özellikle Andırın)- kış aylarında yapılan şifalı bir çorbadır. Bu çorbanın hammaddesi yörede “yılan pancarı” olarak bilinen zehirli bir ottur. Yöre insanına göre tirşik, grip, soğuk algınlığı başta olmak üzere, mide ve bağırsak hastalıklarına hatta kansere bile şifadır. Bundan dolayı tirşiğin diğer adı “Andırın doktoru”dur. Fakat şifa olması için doğru zamanda toplanıp, doğru şekilde pişirilip doğru şekilde tüketilmesi gerekmektedir. Bu da tirşiği Çukurova folklorunda yalnızca bir yemek olarak değil çok katmanlı kültürel bir yapı içerisinde yaşatmaktadır.
Bu çalışmanın amacı yukarı Çukurova folklorunda geçmişten bugüne her yönüyle tirşiği incelemektir. Çalışmada tirşik, çevresinde yarattığı somut ve somut olmayan kültürel mirasla birlikte incelenerek Çukurova’nın gastronomi mirası olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, tirşik üzerinden bütüncül bir perspektifle yemek, kültürel kimlik ve gastronomik miras konuları folklorla bağlantılı olarak tartışılmıştır. Çalışmada, kullanılan bilgiler, kaynak kişilerden derleme yöntemiyle elde edilmiş, fotoğraflarla güçlendirilmiştir. Çözümlemeler içinse konu ile ilgili yazılı kaynaklardan yararlanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Çukurova, tirşik, yılan pancarı, gastronomik miras.
Abstract
Tirşik is a healing soup made in winter in up Çukurova region commonly in Adana, Osmaniye, Maraş (especially Andırın). The raw material of this soup is a poisonous herb known as “snake beet” in the region. According to the people of the region tirşik heals firstly, colds and flu, stomach and bowel diseases, even cancer. Therefore, tirşik's other name is “Doctor of Andırın”. But for healing, it must be collected at the right time, cooked correctly and consumed correctly. This makes tirşik live not only as a meal in Çukurova folklore but also in a multi-layered cultural structure.
The aim of this study is to examine tirşik in all aspects of up Çukurova folklore from past to present. In this study, tirşik is evaluated as a gastronomy heritage of Çukurova by examining it with its tangible and intangible cultural heritage. In this context, food, cultural identity and gastronomic heritage issues were discussed in connection with folklore from a holistic perspective through tirşik. In the study, the information used was obtained from the source persons by the compilation method and strengthened with photographs. For the analysis, written sources were used.
Keywords
Çukurova, tirşik, snake beet, gastronomic heritage.