ESKİŞEHİR İLİ TÜRKMEN AĞIZLARI VE KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
(ESKİŞEHİR TURKMEN DIALECTS AND CHARACTERISTIC PROPERTIES
)
|
Author
|
:
Sezergül YIKMIŞ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2020
|
|
Number |
:
9/3
|
|
Page |
:
987-1001
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.4729
|
Özet
Türk dilinin zaman içinde geçirdiği değişim ve gelişimin tespit edilmesi açısından ağızlardan veri toplanması son derece önemlidir. Bu serüveni tam olarak anlayabilmenin en sağlıklı yolu ya yazılı eserleri incelemek ya da değişimden habersiz o değişimi taşıyan tanıklar olan biz konuşurlardan derleme yapmaktır.
Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili ilk çalışma V. A Maksimov’un 1867 yılında St. Petersburg’da basılmış olan Opıt izsledovanija tyurskich dialektov v Chudave digare-i Karamanii adlı çalışmasıdır. 1924’te kurulan Türkiyat Enstitüsü ve 1932’de açılan Türk Dili Tetkik Cemiyeti ile ağız çalışmaları hız kazanarak günümüze kadar ulaşmıştır. Eskişehir ili Türkmen ağızları hakkında 1993 yılında Canan İleri tarafından “Eskişehir Türkmen Ağızları” adlı bir çalışma yapılmış, metinler çok daha sınırlı bir alandan 21 köyden derlenmiştir. Bu çalışmada derlemeler “Eskişehir İli Dil Atlası” adlı ve 112K405 numaralı TÜBİTAK projesi kapsamında yapılmış ve bu proje ile Eskişehir’de bulunan Türkmenlerin yerleşim yerlerinin tamamı belirlenmiş, veriler Türkmenlerin çoğunlukta yaşadığı 28 köyden toplanmıştır; kullanılacak metinler ise proje kapsamında hazırlanan “Ağız Atlasları Hazırlama Yöntemleri ve Eskişehir İli Türkmen Ağızları” başlıklı yüksek lisans tezinden alınmıştır. Bu metinlerin incelenmesi sonucunda Türkmen ağızlarının ses bilgisi, biçim bilgisi ve söz varlığı özellikleri ile ilgili tespitler yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Eskişehir, Türkiye Türkçesi ağızları, Türkmenler, Türkmen ağızları.
Abstract
It is extremely important to collect data from the dialects in order to determine the change and development of the Turkish language over time. The healthiest way to fully understand this adventure is either to examine written works or to compile from the speakers who are witnesses of that change, unaware of change.
V. A Maksimov’s “Opıt izsledovanija tyurskich dialektov v Chudave digare-i Karamanii” work is the first study on Turkish. This work was carried out in St. Petersburg in 1867. With the Turkic Institute established in 1924 and the Turkish Language Tekkik Society opened in 1932, dialects studies have gained speed and reached today. In 1993, Canan İleri conducted a study on the Turkmen dialects of Eskişehir called “Eskişehir Turkmen Dialects, and the texts were collected from 21 villages from a much more limited area. In this study, compilations have been made within the scope of TUBITAK project numbered 112K405 named “Language Atlas of Eskisehir” and with this project, all settlements of the Turkmen in Eskişehir were determined and the data were collected from 28 villages where the majority of Turkmen lived. The texts to be used were taken from the master thesis titled Dialect Atlas Preparation Methods and Turkmen Dialects of Eskişehir. As a result of the examination of these texts, determinations were made about the phonology, morphology and vocabulary features of Turkmen dialects.
Keywords
Eskisehir, Turkey Turkish dialects, Turkmen, Turkmen dialects.