ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNDE ÜR- (<ÜDÜR-) FİİLİ ve FİİL-TAMLAYICI İLİŞKİSİ AÇISINDAN GÖRÜNÜMLERİ
(VERB OF ÜR- (SELECT) IN OLD ANATOLIAN TURKISH AND ITS VIEWS IN TERMS OF VERB-COMPLEMENT RELATIONSHIP
)
|
Author
|
:
Yeter TORUN ÖĞRETMEN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2020
|
|
Number |
:
9/4
|
|
Page |
:
1371-1380
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5167
|
Özet
Dilin tarihi gelişimi içinde fiillerle ilgili üzerinde durulan konulardan biri de fiil-tamlayıcı ilişkisidir. Türkçe üzerine yapılan çalışmalarda da Türkçenin gerek tarihi gerekse çağdaş dönemlerinde fiiller, fiil-tamlayıcı ilişkisi içinde ele alınmış ve alınmaktadır. Bu çalışmanın konusu ise Dîvânu Lugâti’t-Türk’te üdür- biçiminde yer alan fiilin Eski Anadolu Türkçesindeki devamı niteliğindeki ür- ile bu fiilin türev ve birleşiklerinden oluşan biçimlerinin fiil-tamlayıcı ilişkisi açısından değerlendirilmesidir. Eski Anadolu Türkçesinde “seç-“ anlamıyla kullanılan ür- fiili ile aynı anlam alanı çerçevesinde fiilin diğer türev ve birleşiklerinden geçişli olanlar, bir ya da daha fazla tamlayıcı alabilmektedir. Bu fiillerin aldığı veya alabildiği tamlayıcılar yükleme, çıkma, bulunma, yönelme (neden işlevli), araç, üstünlük durumlarından oluşabilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Eski Anadolu Türkçesi, tamlayıcı, ür- (<üdür-) fiili.
Abstract
One of the issues dealing with verbs in the historical development of language is the verb-complement relationship. In studies on Turkish, verbs in Turkish both in historical and contemporary periods are dealt with and taken in the verb-complement relationship. The subject of this study is to evaluate in terms of verb-complementary relationship verb of ür- and its derivate and combinations, as a continuation of the verb in Old Anatolian Turkish, in the form of üdür- in Dîvânu Lugâti’t-Türk. Those transitive from other derivatives and combinations of the verb in the same meaning area with the word "seç-" used in Old Anatolian Turkish can take one or more complement. The complements that these verbs take or can take can consist of cases of accusative, ablative, locative, dative (function of cause), instrumental, superiority.
Keywords
Old Anatolian Turkish, complement, verb of ür- (<üdür-).