BUDİST ÇEVREYE AİT ESKİ UYGUR TÜRKÇESİ DÖNEMİ ESERLERİNDE GEÇEN “YUÇUL BODUN” KAVRAM İŞARETİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
(AN ASSESSMENT ON THE CONCEPTUAL SIGN OF “YUÇUL BODUN” IN THE WORKS OF THE OLD UIGHUR TURKISH PERIOD OF THE BUDDHIST ENVIRONMENT
)
|
Author
|
:
Muammer ŞEHİTOĞLU
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/1
|
|
Page |
:
18-28
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5178
|
Özet
Dil, kültürel etkileşimin odağında yer alan ve en temel işlevlerinden birisi olan iletişimsel araç olma niteliğini etkin kullanan bir olgudur. Öyle ki dili kullanan birey, onunla en temel ihtiyaçlarını kendi amaçları doğrultusunda gerçekleştirmektedir. Dil ise bu etkileşimden din, siyaset, hukuk, ticaret, edebiyat gibi değişik disiplinler ve alanlar boyutunda etkilenmekte ve aynı zamanda onları da etkilemektedir. Türkçe de tarihsel dönemleri itibariyle bahsedilen bu etkileşimi yoğun olarak Eski Uygur Türkçesi döneminde yaşamıştır. Bu bağlamda Budist çevreye ait Eski Uygur Türkçesi dönemi eserleri de dönemin ilişki kurulan milletleriyle kültürel, siyasi ve ekonomik etkileşim gereği metin bağlamında ağırlıklı olarak din terminolojisine ait birçok kavram, kavram işareti, sözcük ve terimi barındırmaktadır. Yoğun olarak birçok terim, kavram ve kavram işaretini barındıran metinler Türkçenin işaretlediği birçok kavram işaretinin de anlam değerini cümle bağlamında etkilemekte ve bu durum zaman zaman anlam bakımından problem oluşturmaktadır. Oluşan bu problem durumu da doğal olarak eserin Türkiye Türkçesine doğru bir biçimde çevrimini etkilemektedir. yuçul kavram işareti de geçtiği eserlerde bu türden bir problem oluşturmuş ve eserlerin yazarları tarafından bu kavram işaretinin anlam değerine temkinli yaklaşılmıştır.
Çalışmada kavram işaretinin geçtiği eserlerdeki anlam değeri kavram işaretinin kökeninden hareketle yeniden değerlendirilecek ve doğru olduğu düşünülen anlam değeri önerilecektir.
Anahtar Kelimeler
Dil, Eski Uygur Türkçesi, din terminolojisi, yuçul.
Abstract
Language is a phenomenon which is at the focus of cultural interaction and effectively uses the quality of being a communicative tool which is one of its basic functions. Thus, the individual who uses the language fulfills his / her basic needs with his / her own purposes. On the other hand, language is influenced and influenced by various disciplines and fields such as religion, politics, law, commerce and literature. This interaction, which was mentioned in terms of its historical periods in Turkish, was intensively experienced in Old Uighur Turkish Period. In this context, the Old Uighur Turkish works of Buddhist environment contain many concepts, concept signs, words and terms that are predominantly related to religious terminology in the context of the text due to cultural, political and economic interaction with the nations with which the period was connected. Texts that contain many terms, concepts and concept signs intensively affect the meaning value of many concept signs that they mark in Turkish in the context of sentences and this situation creates problems from time to time in terms of meaning. The resulting problem situation that naturally affects the work of the cycle correctly in the Turkish Turkey. In the works in which the concept mark (yuçul) is mentioned, this kind of problem created a problem and the meaning value of this concept mark was cautiously approached by the authors of the works.
In the study, the meaning value in the works in which the concept sign is passed will be reassessed from the origin of the concept sign and the meaning value thought to be correct will be proposed.
Keywords
Language, Old Uighur Turkish, religion terminology, yuçul.