SON DÖNEM ÇAĞATAYCA TARİH ESERİ ŞECERE-Yİ HAREZMŞÂHÎ’DE YER ALAN DEYİMLER
(IDIOMS IN LOCATED THE RECENT CHAGATAY HISTORICAL WORK ŞECERE-Yİ HAREZMŞÂHÎ
)
|
Author
|
:
Ahmet DİNÇ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/1
|
|
Page |
:
42-63
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5180
|
Özet
Beyânî’nin Şecere-yi Harezmşâhî adlı eseri, Özbekistan’ın kuruluşundan önceki zaman dilimini kapsayan bir eser olmakla birlikte, zikredilen zaman dilimiyle ilgili tarihsel süreci anlatması, tarafsız tarihsel bilgiler vermesi ve hükümdarların soyağacıyla alakalı önemli bilgiler içermesi bakımından birinci elden tarihî kaynak durumundadır. Çağatay Türkçesinin son devresine ait bu eserde, söz varlığı içinde önemli yere sahip deyimler dikkatimizi çekmiştir. Bu makalede Şecere-yi Harezmşâhî [1b-300a] adlı eserdeki deyimler tespit edilmiştir. Makalede deyimlerle ilgili birtakım bilgiler verildikten sonra eserde geçen deyimlerin söz dizimi bakımından tasnifi yapılmıştır. Ayrıca deyimler kökenleri bakımından da incelenmiştir. Makale ekinde ise deyimler alfabe sıralamasına göre sırayla dizilmiş ve deyimlerin anlamları verilmiştir. Deyimler, eserde geçtikleri yerler numaralandırılarak kullanım sıklığıyla birlikte belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Çağatay Türkçesi, Beyânî, Şecere-yi Harezmşâhî, söz varlığı, deyim.
Abstract
Beyânî's Şecere-yi Harezmşâhî is a work that covers the period before the founding of Uzbekistan, but it is a first-hand historical resource in terms of describing the historical process of the mentioned period, providing impartial historical information and containing important information about the pedigree of the rulers. In this work of the last half of the Chagatay period, we have noticed the idioms that have an important place in the presence of words. In this article, were identified idioms in Şecere-yi Harezmşâhî [1b-300a]. After a number of information about the idioms in the article is given, the statements mentioned in the work were carried in terms of syntax. In addition, the idioms were examined in terms of their origins. In the article attachment, the ıdioms were sorted by alphabet order and the meanings of the statements will be given. The idioms were numbered and specified along with the frequency of use of the statement.
Keywords
Chagatay Turkish, Beyânî, Şecere-yi Harezmşâhî, vocabular, idioms.