ERKEN CUMHURİYET DEVRİ RESMÎ İDEOLOJİSİNİ OSMANLI TARİHİ KONULU ROMANDAN OKUMA DENEMESİ (1923-1938)
(AN ATTEMPT TO READ THE OFFICIAL IDEOLOGY OF THE EARLY REPUBLICAN ERA FROM THE NOVEL ON THE OTTOMAN HISTORY (1923-1938)
)
|
Author
|
:
Salih Koralp GÜREŞİR
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/1
|
|
Page |
:
160-178
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5212
|
Özet
Devletlerin önemli tarihî dönüm noktalarından birisi de siyasi iktidarın el değiştirmesidir. Değişimin taraflarının, benzer ideolojilere sahip olmaları hâlinde dahi bilhassa sosyo-kültürel alanda farklı politikalar uyguladıkları vakidir. Devletin, kendisini oluşturan hemen her dinamikle birlikte topyekûn değiştiği cumhuriyet inkılâbı söz konusu olduğunda, değişimin esaslı bir dönüşümü de beraberinde getirdiği görülmektedir. Temelinde Türk milliyetçiliğini barındıran Kemalizm, söz konusu dönüşümü planlayıp programlayan ideolojidir. Özünde yer alan milliyetçilik fikri doğrultusunda Kemalizm’in temel problematiğinin, millî kökeni başlatacağı tarihî süreci belirlemek olduğu söylenebilir. Erken dönem cumhuriyet devri tarih yazımı sorunu, Osmanlı’yı görmezden gelip Orta Asya Türk tarihine uzanarak çözmeye çalışır. Böylelikle Osmanlı tam manasıyla bir devr-i sabık hâlini alır. Bu yeni tarih görüşünün, konusunu tarihten alan roman türünü doğrudan etkilemesi kaçınılmazdır. 1923-1938 yılları arasında yayımlanan tarihî romanda Osmanlı, yeni tarih algısının gereği olarak büyük ölçüde olumsuz imajlarla yer alır. Resmî ideolojilerin kültürel alana etkisini örneklendiren bu durum, edebiyatın öncelediği dönem ve insan gerçeğini âdeta hiç mesabesine indirir. Dönem romanında Osmanlı, hiçbir hususi tarafı bulunmayan tarihî/fiktif roman kişilerinin, hemen aynı mekânlarda birbirleriyle aynı davranışları tekrarlayıp durdukları tarihî süreç resmindedir.
Anahtar Kelimeler
Resmî ideoloji, cumhuriyet, edebiyat, roman, Osmanlı tarihi.
Abstract
One of the important historical turning points of states is the change of political power. The parties to change have implemented different policies, especially in the socio-cultural field, even if they have similar ideologies. In the reform of the republic, where the state changed with almost every dynamics that formed it change brought with it a great transformation. Kemalism, which basically incorporates Turkish nationalism, is the ideology that plans and programs this transformation. In line with the idea of nationalism in its core, it can be said that the main problematic of Kemalism is to determine the historical process in which the national origin will be launched. Early republican era historiography tries to solve the problem by ignoring the Ottoman Empire and reaching the history of Central Asian Turkish. Thus, the Ottoman Empire becomes a process that is a thing of the past. It is inevitable that this new view of history will directly affect the type of novel that takes its subject from history. n the historical novel published between 1923 and 1938, the Ottomans take part in largely negative images as a requirement of the new perception of history. This situation, which exemplifies the dominant effect of official ideologies on the cultural field, reduces the period and the human reality to which it was preceded by pure literature. n the novel of the period, the Ottoman appears in a picture of a historical process in which historical / fictive novel people, who have no particular side, repeat the same behaviors in the same places.
Keywords
Official ideology, republic, literature, novel, Ottoman history.