ALTIN ORDU, KIRIM, KAZAN HANLIKLARI’NA AİT YARLIK VE BİTİKLERDE MESLEK ADLARI
(OCCUPATIONAL NAMES IN THE YARLIQS AND BITIKS OF BELONG TO THE GOLDEN HORDE, CRIMEAN AND KAZAN KHANATES
)
|
Author
|
:
Emine TEMEL
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/2
|
|
Page |
:
432-454
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5230
|
Özet
Harezm Türkçesi (13-15. yy.), Aral Gölü’nün güneyinde, Karahanlı Türkçesi temelinde gelişen, Oğuz, Kıpçak, Kanglı gibi Türk boylarının edebî dilleri altında teşekkül etmiş bir yazı dilidir. Siyasi bakımdan Çingiz Han’ın torunu Batu Han tarafından kurulan Altın Ordu Devleti’nin hâkim olduğu Harezm bölgesinde gelişen yazı dilinin sınırları Kırım ve Derbend’e kadar uzanmaktadır.
Bu çalışmada, Harezm Türkçesinin Harezm-Kıpçak kolunda ve Altın Ordu, Kırım ve Kazan sahalarında meydana getirilen eserlerden yarlık ve bitikler, içerdikleri meslek adları bağlamında ele alınacaktır. A. Melek Özyetgin’in Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslûp İncelemesi adlı eseri esas alınmak suretiyle tespit edilen meslek adları, icra edildikleri alanlara göre tasnif edilecek ve Altın Ordu halkının sosyal, iktisadi, siyasi vb. hayatlarına dikkat çekilecektir.
Anahtar Kelimeler
Harezm, Harezm Türkçesi, yarlık ve bitikler, meslek adları, Eski Türk kültürü, kavram alanı.
Abstract
Khwarazm Turkish (13-15th century) is a written language that developed on the basis of Karakhanid Turkish in the south of Aral Sea, and which was formed under the influence of the literary language characteristics of Oghuz, Kipchak, Kangli and other Turkish tribes. The borders of this written language, which developed in Khwarazm region dominated by the Golden Horde State founded by Batu Han, the grandson of Genghis Khan, extends to Crimea and Derbend.
In this study, the works named yarliqs and bitiks that were produced in the Khwarazm-Kipchak branch of Khwarazm Turkish and in the Golden Horde, Crimea and Kazan areas will be discussed in the context of their profession names. A. Melek Özyetgin’s work The Language and Style Analysis of the Yarliqs and Bitiks in the Golden Horde, Crimea and Kazan Areas, the occupational names that were obtained will be classified according to the areas in which they were performed and the attention will be drawn to the social, economic, political etc. lives of the Golden Horde people.
Keywords
Khwarazm, Khwarazm Turkish, yarliqs and bitiks, occupational names, Old Turkic culture, conceptual f