THE SEMANTIC-STRUCTURAL CHANGES OF ASTRONOMICAL NAMES IN MEDIEVAL PERIOD TURKIC SCIENTIFIC WORKS
(ORTA ÇAĞ TÜRK BİLİMSEL ÇALIŞMALARINDA ASTRONOMİK ADLARIN SEMANTİK-YAPISAL DEĞİŞİMLERİ
)
|
Author
|
:
Şebnem HASANLI GARİBOVA
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2021
|
|
Number |
:
10/3
|
|
Page |
:
852-863
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5297
|
Özet
Historically, the naming of the celestial bodies in Turkic languages is conducted in different ways. In varyosu periods and works, the names of stars, constellations, and planets were different because of dialectological differences as well as under the impact of other languages. These differences also seem in the works belonging to the same periods. Mismatching of the namings in some times in literary and scientific works, as well as changes in the naming between XI-XII and XIV-XVI centuries cast attention during research.
The article analyzes the historical graphic and semantic development of the turkic names of stars, planets and constellations. As a result of the research, it became clear that as we move away from the all-Turkic context the archaicization of national words in Turkic languages and the tendency to replace them with foreign words in different micro-styles of scientific styles increased. This is especially evident in the astronomical works written in Turkish in the 15th and 16th centuries.
Anahtar Kelimeler
Astronomy, term, names of stars, names of horoscopes, scientific works, Turkic languages, medieval period.
Abstract
Tarih boyunca, Türk dillerinde gök cisimlerinin adlandırılması farklı şekilde gerçekleştirilmiştir. Farklı dönemlerde ve çeşitli eserlerde yıldızların, takımyıldızların ve gezegenlerin adları, diyalektolojik farklılıklar ve diğer dillerin etkisi altında farklılıklar göstermiştir. Bu farklılıklar aynı dönemlere ait eserlerde de görülmektedir. Bazı dönemlerde edebî ve bilimsel eserlerde astronomik cisimlerin adlarının uyuşmaması, XI-XII. ve XIV-XVI. yüzyıllar arasındaki isimlendirmelerdeki değişiklikler araştırma sırasında dikkatleri üzerine çekti.
Makalede, yıldızların, gezegenlerin ve takımyıldızların Türkçe isimlerinin tarihen sesbilimsel ve sözdizimsel -anlamsal gelişimini inceleniyor. Araştırma sonucunda, ana Türkçeden uzaklaştıkça, Türk dillerindeki ulusal kelimelerde arkaikleşme ve bilimsel üslupların farklı mikroüsluplarında yabancı kelimelerle değiştirme eğiliminin arttığı ortaya çıktı. Bu, özellikle XV. ve XVI. yüzyıllarda Türkçe yazılmış astronomik eserlerde belirgindir.
Keywords
Astronomi, terim, yıldız isimleri, burç isimleri, bilimsel eserler, Türk dilleri, Orta Çağ dönemi.