BAMSI BEYREK HİKÂYESİNİN OĞUZ GRUBU TÜRK LEHÇELERİNDEKİ AKTARMALARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME
(A COMPARATIVE STUDY ON INTRALINGUAL TRANSLATIONS OF STORY OF BAMSI BEYREK IN OGHUZ GROUP TURKISH DIALECTS
)
|
Author
|
:
Nazmi ALAN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2022
|
|
Number |
:
11/1
|
|
Page |
:
36-56
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5424
|
Özet
Tarihî değeri ve kültürel içeriği ile Oğuzların en kıymetli eserlerinden olan Dede Korkut Hikâyeleri, yüzyıllar sonrasında bile değerini korumayı başarmıştır. Oğuzların diliyle nakledilen Dede Korkut Hikâyeleri art zamanlı olarak Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Türkmen Türkçesinin tarihî eseri durumundadır. Tarihsel süreçte her lehçenin sözlüksel yapısındaki bazı değişiklikler eserin günümüzde anlaşılmasını kısmen güçleştirmiştir. Zamanla anlaşılırlık oranının azalması sonucunda eserin yeniden kaleme alınarak sadeleştirilmesini / aktarılmasını gerekli kılmıştır.
Türkiye Türkçesinde Özçelik (2016), Azerbaycan Türkçesinde Hacıyev (2004) ve Türkmen Türkçesinde Gürgenli’nin (2005) yapmış olduğu aktarmalarda Bamsı Beyrek hikâyesi esas alınarak karşılaştırmalı bir inceleme yapılmıştır. Lehçe içi art zamanlı olan bu aktarmalarda kaynak metin ile hedef metinler arasındaki tutarlılık çalışmanın esasını oluşturmaktadır. Bu tutarlılıkları tespit edebilmek için çeviri bilimi kuramlarından faydalanılarak, incelenen aktarmalarda sözcük ve söz dizimi düzeyinde eksiltme ve ekleme yapıları tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Bamsı Beyrek hikâyesi, Oğuz grubu Türk lehçeleri, aktarma, eksiltme ve ekleme.
Abstract
Dede Korkut Stories, which are one of the most precious works of the Oghuzs with their historical value and cultural content, have managed to preserve their value even after centuries. Dede Korkut Stories, transmitted in the language of the Oghuzs, are diachronic works of Turkish, Azerbaijani and Turkoman. Some changes in the lexical structure of each dialect in the historical process have made it difficult to understand the work today. As a result of the decrease in the rate of intelligibility over time, the work was rewritten and made it necessary to intra-lingual translation.
A comparative analysis was made on the basis of story of Bamsı Beyrek the intralingual translation made by Özçelik (2016), Hacıyev (2004) and Gürgenli (2005). Consistency between the source text and the target texts constitutes the basis of the our study in these diachronic intralinguistic translations. In the analyzed intralingual translations, lexical and syntactic deletions and additions structures were tried to be determined.
Keywords
Story of Bamsı Beyrek, Oghuz group Turkish dialects, intralingual translation, deletion and addition