EYLEM İSTEMİNE GÖRE ÖZNE TÜRÜ YA DA ÖZNE TÜRÜNE GÖRE EYLEM NİTELİĞİ BELİRLENEBİLİR Mİ?
(IS IT POSSIBLE TO DETERMINE SUBJECT TYPE ACCORDING TO VOLITION OF VERB OR QUALITY OF VERB ACCORDING TO SUBJECT TYPE?
)
|
Author
|
:
Kerime ÜSTÜNOVA
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2022
|
|
Number |
:
11/1
|
|
Page |
:
57-68
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5425
|
Özet
Eylemin gerçekleşebilmesi için ön koşul olan öznenin hem anlamsal hem yapısal niteliği, doğal olarak kurucu rolü üstlenen eylemin / yüklemin istemine göre belirlenir. Eylemin genetiğine kodlanan nitelikleri zenginleştirmek amacıyla biçim birimsel (morfolojik) çatıya da başvurulur; bir başka deyişle eylem, çatı ekleriyle eylem işletimine girebilir. Ayrıca olumsuzluk, zaman, kişi vb. eylem işletme ekleri, eylemin istemini belirlemede etken olacaktır. İstemi belirginleşen eylem, artık yüklem görevini üstlenmeye ve kendine hizmet eden ögeleri etrafına toplamaya yani cümle ya da eylemsi öbeği kurmaya hazırdır. Eylemdeki hareketin sahibi, “yapan, eden, olan, kılan, yaptıran, ettiren, olduran, kıldıran” nitelikli dil biriminin görev adı, öznedir. Özne olma görevi verilen ad ya da zamir, özne durumu eki aracılığıyla yükleme bağlanır. Burada önemli olan, öznenin hangi nitelikli eylemle buluşacağıdır. Öznenin niteliği, ilişki kuracağı yani bağlanması gereken eylemi belirleyeceğinden özne-eylem arasındaki çift başlı ilişkinin ortaya konması, bazı soruların yanıtlanmasıyla netleşecektir.
Anahtar Kelimeler
Yapan özne, eden özne, olan özne, kılan özne, yaptıran özne, ettiren özne, olduran özne, kıldıran özne.
Abstract
Both the semantic and structural quality of the subject, which is the prerequisite for the verb to take place, is naturally determined by the volition of the verb / predicate that assumes the constitutive role. The morphomorphic voice is also used in oruludag.edu.trder to enrich the qualities encoded in the genetics of the verb; in other words, the verb can enter the verb conjugation with the voice suffixes. Also, the verb conjugation suffixes such as negativity, tense, person, etc. will be effective in determining the volition of the verb. The verb, whose volition becomes clear, is now ready to take on the predicate task and gather the elements that serve itself, that is, to form a sentence or verb phrase. The task name of the language unit that makes, does, causes the verb or happens is the subject. The noun or pronoun that is given the task of being a subject connects the predicate through the subject case suffix. The important thing here is which qualified verb the subject will meet. Since the nature of the subject will determine the verb with which it will relate, revealing the double-headed relationship between the subject and the verb will become clear by answering some questions.
Keywords
Maker subject, doer subject, happened subject, causative subject, causer subject, transitivised subj