TOPKAPI SARAYI MÜZESİ’NDE YER ALAN ANSİKLOPEDİK BİR GÜLİSTÂN SÖZLÜĞÜ: “KİTÂB-I LÜGAT-I GÜLİSTÂN”
(AN ENCYCLOPEDIC GÜLİSTÂN DICTIONARY AT THE TOPKAPI PALACE MUSEUM: “KİTÂB-I LÜGAT-I GÜLİSTÂN”
)
|
Author
|
:
Duygu BİNGÖL TOPTAŞ
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2023
|
|
Number |
:
12/1
|
|
Page |
:
64-79
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5536
|
Özet
Farsçadan dilimize tercüme edilmiş Sa’di Şirâzî’nin Gülistân adlı eseri, her dönem büyük bir ilgi ile karşılanmış, hakkında şerhler, nazireler ve sözlükler yazılmıştır. Sözlük ve gramere dair çalışmalar ise yazının icadı kadar eskidir. Osmanlılar zamanında sözlük çalışmaları XIV.-XVI. yüzyıllarda yoğunlaşır. Bu sözlükler Arapça-Türkçe, Farsça-Türkçe ya da birkaç dilden oluşmaktadır. Diller arasında yazılmış sözlüklerin yanı sıra edebiyat dünyasında önemli bir yere sahip olan bazı eserler için oluşturulmuş sözlükler de vardır. Gülistân, Bostân, Mesnevi, Şehnâme gibi önemli eserler adına yazılmış sözlükler bu tür eser sözlüklerindendir. Bu sözlüklerin öncelikli yazılış amacı, eserlerin okuyucular tarafından daha iyi ve kolay bir şekilde anlaşılabilmesini sağlamaktır. Çalışmamıza konu olan eser sözlüğü Gülistân hakkında yazılmıştır. Çalışmamızda Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’nde yer alan Kitâb-ı Lügat-ı Gülistân isimli ansiklopedik sözlük incelenmiştir. Bahsi geçen bu nesir sözlüğün detaylı bir şekilde tanıtımı yaptığımız çalışmamızda, sözlük hakkında hem şekil hem de içerik bakımından bilgiler verilmiş ve sözlükçülük geleneğindeki yerinden bahsedilmiştir. Ayrıca çalışmamızda görsellerle desteklediğimiz ve çeşitli kelime örnekleriyle açıkladığımız eserin emsallerinden farklı olduğu gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Gülistân, ansiklopedi, lügat, Topkapı Sarayı Müzesi.
Abstract
Translated from Persian into our language, Sa'di Şirâzî's work called Gülistân was met with great interest in every period, commentaries, nazires and dictionaries were written about it. Studies on dictionary and grammar are as old as the invention of writing. Dictionary studies in the time of the Ottomans XIV. - XVI. intensifies over the centuries. These dictionaries consist of Arabic-Turkish, Persian-Turkish or several languages. In addition to dictionaries written between languages, there are also dictionaries created for some works that have an important place in the world of literature. Dictionaries written in the name of important works such as Gülistân, Bostân, Mesnevi, Şehnâme are among such work dictionaries. The primary purpose of writing these dictionaries is to ensure that the works can be understood better and easier by the readers. The dictionary of works, which is the subject of our study, was written about Gülistân. In our study, the encyclopedic dictionary named Kitâb-ı Lügat-ı Gülistân, which is in the Topkapı Palace Museum Library, was examined. In our study, in which we introduced this prose dictionary in detail, information about the dictionary in terms of both form and content was given and its place in the lexicography tradition was mentioned. In addition, in our study, it has been shown that the work, which we support with visuals and explain with various word examples, is different from its counterparts.
Keywords
Gulistan, encyclopedia, dictionary, Topkapi Palace Museum.