BİLGE TONYUKUK YAZITLARININ ANLATIBİLİM UNSURLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ
(ANALYSIS OF THE TONYUKUK INSCRIPTIONS IN TERMS OF NARRATIVE DEVICES
)
|
Author
|
:
Zuhal EROĞLU KOŞAN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2022
|
|
Number |
:
11/3
|
|
Page |
:
905-920
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5541
|
Özet
Baín-Tsokto bölgesinde bulunan, bu nedenle Baín-Tsokto Yazıtları olarak da bilinen Bilge Tonyukuk Yazıtları, 8. yüzyılın ilk yarısında Bilge Tonyukuk tarafından diktirilmiştir. Yazıtlar, bugüne kadar tarihî değeriyle ön plana çıkmış, edebî bir nitelik taşıdığından söz edilse bile genelde dil özellikleri açısından incelenmiştir. Öyküsel tarih / anlatısal tarih türünün bir örneği olarak her ne kadar tarih anlatımı ön planda gibi dursa da belli bir tezi okura benimsetmek amacıyla yazıldığı için anlatı bilinçli şekilde kurgulanmıştır. Kompozisyon en baştan belirlenmiş, sıkı bir olay örgüsü sayesinde dağınıklığa düşülmemiştir. Yazıtların yazarı Bilge Tonyukuk, aynı zamanda anlatının anlatıcısı ve ana kişisi olduğundan metin “tarih yazımına dayalı (historiographic) otobiyografi / kurgusal otobiyografi” olarak değerlendirilebilir. Yazıtlarda olay örgüsü, anlatıcı, kişiler, zaman ve mekân gibi unsurların metnin iletisini ortaya koymaya ve vurgulamaya hizmet edecek şekilde bilinçle işlendiği göze çarpar. Söz konusu anlatı unsurları, yazıtların kurgusal boyutunu ve edebî niteliğini gözler önüne serer.
Anahtar Kelimeler
Bilge Tonyukuk, yazıt, tarih, anlatı, kurgu.
Abstract
The Tonyukuk Inscriptions, located in the Baín-Tsokto region, hence also known as the Baín-Tsokto Inscriptions, were erected by Bilge Tonyukuk in the first half of the 8th century. The inscriptions have come to the fore with their historical value and have been examined in terms of linguistic features, even if it is mentioned that they have a literary quality. As an example of the narrative history genre, although the historical narrative seems to be in the foreground, the narrative has been deliberately constructed because it was written to make the reader adopt a certain thesis. The composition was determined from the very beginning, and it was not messy thanks to a tight plot. Since Bilge Tonyukuk, the author of the inscriptions, is also the narrator and main character of the narrative, the text can be considered as a "historiographic autobiography/fictional autobiography". In the inscriptions, elements such as plot, narrator, people, and setting are conspicuously processed in a way that serves to reveal and emphasize the message of the text.
Keywords
Bilge Tonyukuk, inscription, history, narrative, fiction.