ESKİ UYGUR HUKUK VESİKALARINDA AD + (YARDIMCI) FİİLDEN OLUŞAN BİRLEŞİK FİİLLER
(COMPOUND VERBS CONSISTING OF NOUN + (AUXILIARY) VERB IN OLD UYGHUR LAW DOCUMENTS
)
|
Author
|
:
Nazmi ŞEN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2023
|
|
Number |
:
12/1
|
|
Page |
:
22-43
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.5628
|
Özet
Ötüken’de kurulan Ötüken Uygur Kağanlığı’nın yıkılmasından sonra farklı bölgelere göç etmek zorunda kalan Uygurlar Koço, Beş Balık ve Turfan bölgesinde Turfan Uygur Devleti’ni kurmuştur. Barışçıl bir siyaset izlenmesiyle bu bölgede yaşayan Uygurlar tarım, ticaret, edebiyat, eğitim, hukuk vb. alanlarında o dönemin en ileri Türk toplumu olmuş ve literatürde “sivil belgeler” olarak adlandırılan birçok belge bırakmıştır. Bu belgelerden Eski Uygur Hukuk Vesikaları o dönemin kültürel özelliklerini yansıtan ve eski Türk dili incelemelerine kaynaklık eden önemli belgelerdir.
Özellikle yeni dinlerin benimsenmesi, ticari ilişkiler ve göçler sebebiyle Eski Uygur Türkçesinde yeni kavramları işaretlemek için morfolojik yönteme, sentaktik / söz dizimsel yönteme ya da ödünçleme yöntemine başvurularak oluşturulmuş birçok kavram işareti bulunmaktadır.
Yapılan birçok çalışmada sentaktik / söz dizimsel yöntemle oluşturulmuş kavram işaretlenmesinin daha az dikkate alındığı göz önünde bulundurularak bu çalışmada anlamlı dil ögelerinden olan ad + (yardımcı) fiille oluşturulmuş birleşik fiillerin Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış Eski Uygur Hukuk Vesikaları’ndaki durumu incelenmiştir. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi uygulanıp ad + (yardımcı) fiille oluşturulmuş birleşik fiiller örneklerle birlikte dikkatlere sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Eski Uygur Türkçesi, Eski Uygur Hukuk Vesikaları, sentaktik / söz dizimsel yöntemle kavramları işaretleme, birleşik fiil.
Abstract
The Uyghurs, who had to migrate to different regions after the collapse of the Uyghur Khaganate of Ötüken established in Ötüken, established the Turfan Uyghur State in Koço, Beş Balık and Turfan regions. With a peaceful policy, the Uyghurs living in this region became the most advanced Turkish society of that period in the fields of agriculture, trade, literature, education, law, etc. and left many documents called "civil documents" in the literature. Among these documents, the Old Uyghur Law Documents are important documents that reflect the cultural characteristics of that period and serve as a source for the study of the Old Turkic language.
Especially due to the adoption of new religions, trade relations and migrations, there are many concepts in Old Uyghur Turkic that were created and signed by applying the morphological method, the syntactic method or the borrowing method to sign new terms.
Considering that the signification of term formed by syntactic method is less considered in many studies, this study examines the situation of compound verbs formed with noun + (auxiliary) verb, which is one of the meaningful language elements, in the Old Uyghur Law Documents written in Old Uyghur Turkic. In the study, document analysis method is applied and compound verbs formed with noun + (auxiliary) verb are presented to the attention with examples.
Keywords
Old Uyghur Turkic, Old Uyghur Law Documents, signification by syntactic method, compound verb.