-(Y)ACAK SIFAT-FİİL EKİNİN BİRLEŞİK YAPILARDAKİ ÖZEL BİR İŞLEVİ ÜZERİNE
(ON A DISTINCT FUNCTION OF THE PARTICIPLE SUFFIX -(Y)ACAK IN COMPOUND STRUCTURES
)
|
Author
|
:
Selma GÜLSEVİN
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2016
|
|
Number |
:
5/1
|
|
Page |
:
178-188
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.614
|
Özet
Dildeki bir biçimbirim, diğer yardımcı sözcük veya biçimbirimlerle birleşip her bir biçimbirime ait farklı özellikleri bir araya toplayarak bir başka işlev kazanabilir. Biçimbirimler basit çekimde kullanılırken farklı, birleşik yapılar içinde kullanılırken farklı anlamlar taşıyabilir. Örneğin {-(y)AcAk} eki “Gireceğim sınav çok önemli.” cümlesinde gelecek zaman ifade ederken, “Bana geleceğine otele gitseydin.” cümlesindeki bağlamda geçmiş zaman ifade eder. Benzer özellikler diğer Türk yazı dillerinde de görülür. Örneğin, Karay Türkçesinde basit çekimde kullanılan {-GAy} eki istek bildirirken, birleşik çekimde kullanılan {-GAy} ise Türkiye Türkçesine gelecek zaman eki {-(y)AcAk} ile aktarılabilecek şekilde kullanılır.
Bizim burada inceleyeceğimiz yapı ihtimal / tahmin bildiren {F-mIş/-(I)yor olabil-} yapısının isimleştirileceği veya sıfatlaştırılacağı durumlardır. Araştırma sorumuz ise “gel-miş olabileceği”, “gel-iyor olabileceği” yapısındaki {-(y)AcAk} ekinin işlevi veya birleşik yapıya kattığı anlam değerinin ne olduğudur. Bu amaca yönelik olarak önce bu birleşik yapıdaki her parça ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Daha sonra bu yapının içinde {-(y)AcAk} ekinin ne tür bir işlev yüklendiği veya ne anlam taşıdığı yorumlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
sıfat-fiil eki, gelecek zaman, isim-fiil eki, ihtimal/tahmin kipliği.
Abstract
A morpheme in a language may combine with other morphemes or helping words and may acquire a different function by gathering different characteristics belonging to each morpheme. Morphemes may have different meanings when used in simple conjugations and different meanings when used in compound structures. For instance, while the suffix {-(y)AcAk} has the meaning of future tense in the sentence “Gireceğim sınav çok önemli (The test I will take is very important.)”, it has the meaning of past tense in the sentence “Bana geleceğine otele gitseydin. (You should have gone to the hotel instead of coming to me.)” Such characteristics can be seen in other Turkic literary languages. For example, in Karaim, while the suffix {-GAy} used in simple conjugation means optative, it can be translated into Turkish with the meaning of future tense in compound conjugations.
What we will investigate in this paper are the situations in which {F-mIş/-(I)yor olabil-}, showing possibility/prediction is nominalized or relativized. The question of the study is what meaning is added to the structure “gel-miş olabileceği”, “gel-iyor olabileceği” through the suffix {-(y)AcAk}. To this end, each and every morpheme in this structure is evaluated separately. Then, the function and meaning of the suffix {-(y)AcAk} is evaluated.
Keywords
participle Suffix, future tense, infinitive, possibility/ prediction modality.