TARIHÎ TÜRK DİLİNİN YABANCI KAVRAMLARI KARŞILAMADA YETKİNLİĞİ: ASHÂB KAVRAMININ TÜRKÇE İLK KUR’AN ÇEVİRİLERİNDEKİ KARŞILIKLARI
(CAPABILITY OF OLD TURKISH IN FULFILLING NEW CONCEPTS: THE EQUIVALENTS OF THE TERM ASHAB IN EARLY TURKISH QURAN TRANSLATIONS
)
|
Author
|
:
Suat ÜNLÜ
Banu DURGUNAY
|
|
|
Type |
:
Copyright
|
|
Printing Year |
:
2016
|
|
Number |
:
5/4
|
|
Page |
:
1490-1531
|
|
Doi Number |
:
http://dx.doi.org/10.7884/teke.740
|
Özet
Diller arası sözcük ödünçlemelerinden başlıcalarının dinsel ve yazınsal olarak birbirine yakın diller arasında görüldüğü ifade edilmektedir.Türklerin X. yüzyıldan itibaren topluluklar hâlinde İslam dinini benimsemesiyle bu dinin temel dili Arapça ile dilsel ilişkiler de yoğunlaşmıştır. Bu çalışmada Arapça ashâb kavramının farklı tarihî dönemlere işaret eden Türkçe ilk Kur'an çevirilerindeki kullanım alanı belirlenecek ve bu örnek kavramın karşılanmasında hangi söz veya söz öbeklerinden yararlanıldığı tespit edilecektir. Bu amaçla kavram, Türkçe ilk Kur'an çevirilerinde taranmış ve kavrama karşılık olarak getirilen dilsel veriler incelenmiştir.Çalışmada aynı zamanda dilsel ödünçleme sürecinin Türkçe ilk Kur'an çevirilerinden yola çıkılarak gösterilmesine ve Karahanlı, Harezm ve Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait olan bu çevirilerde ödünçlemelerin hangi dilden, ne sıklıkla yapıldığı gözler önüne serilmeye çalışılacaktır.
Ashâb Kur'an'da en çok geçen kavramlardan biri olması dolayısıyla seçilmiştir.Çalışmada,ashâb kavramının Türkçe ilk Kur’an çevirilerindeki karşılıkları, içinde geçtiği metinle birlikte verilmiştir.Taranan metinler arasında daha eski tarihli oldukları bilinen nüshalarda, dinin öğretilmesi ve kolay anlaşılması amacına uygun olarak, Türk dilinin terimlere karşılık verme yetkinliğinden daha fazla yararlanıldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Türkçe ilk Kur’an Çevirileri; ashâb; ödünç sözcükler; tarihî Türk dili.
Abstract
It has been stated that loanwords are gained chiefly between languages, that has the same religious or literary backgrounds. When Turks entered into Islam in masses since 10th century, they have established a linguistic relationship with Arabic, the main language of Islam. In this study, Arabic ashab concept will be studied in different historical periods of Quran translations to Turkish. The study will focus on revealing the words or phrases that are employed instead of the concept.
Firstly, this article will provide brief explanation about one of the most common notions in Qur'an; "ashab". Later by examining the paraphrases of the concept in early Qur'an translations; the sufficinecy of Turkish phrases in substituting the concept will be analyzed. The article exerpts the contemporary texts comprising the "ashab" concept. It will be concluded that the older texts make use of Turkish terminology more with the prupose of ease of understanding and ease of disemmination of religious teaching.
Keywords
The first Turkish Quran Translations; Ashab; loanwords; old Turkish language.